Bildiri Konusu:Okul Öncesi Eğitimde Öğretmen Yetiştirme


Öğretmen Eğitiminde İnformal Öğrenme Yaklaşımının Kullanılması: Sosyal Sorumluluk Dersi Örneği
İnformal öğrenme kavramı, belirli bir plana bağlı olmaksızın gelişigüzel yaşantılarla kazanılan öğrenmeyi ifade eder. Formal öğrenme olarak ele alınan planlı, programlı, belirli hedefler çerçevesinde gerçekleştirilen öğrenme süreçlerinin aksine informal öğrenmede zaman ve mekân sınırlılığı olmaksızın deneyimleyerek öğrenme esas alınır. Aile ortamında edinilen öğrenmelerden başlayarak oyun ortamında diğerleri ile ilişkilere dair deneyimler, günlük yaşantıda başa çıkılan sorunlar, boş vakitleri değerlendirmeye yönelik deneyimler informal öğrenme başlığı altında ele alınabilir (Colardyn ve Bjornavold, 2004). Planlı bir eğitim ortamı çerçevesinde ele aldığımızda ise okul ortamındaki günlük deneyimler, öğrenmeyi etkileyen faktörler, diğerleri ile ilişkiler ve ortam informal öğrenmeler üzerinde etkilidir (Öntaş, 2016). Bu değişkenler bağlamında ele alındığında belirlenen program dışında edinilen yaşantılar ve kazara öğrenmeler informal eğitim kapsamında ele alınabilecek başlıklardır.
Demir (2010) informal öğrenmenin günlük hayatta devam eden öğrenme olduğunu ifade ederek eğitim süreçlerine ve topluluk organizasyonlarına katılımın önemli bir sonucu olarak görür. İnformal öğrenmenin tahmin edilemez bir tarafı vardır ve farklı ortamlarda yakalanan her fırsatta öğrenmenin gerçekleştirilmesi potansiyeli mevcuttur. Bunun yanında kişinin benliğinin ve yeterlik duygusunun gelişimi için aktif öğrenme sürçlerini içeren informal öğrenmenin önemli bir yeri vardır. Kişinin aktif olduğu ve bir gruba dahil olarak öğrenme süreçlerinin desteklendiği en önemli ortamlar sosyal sorumluluk alanında gerçekleştirilen gönüllü çalışmalardır. Sosyal sorumluluk kavramı yaşam kalitesini iyileştirme amacıyla yapılan bütün toplumu çevresel, ekonomik, sosyal, kültürel gelişmeye destek verme sorumluluğu olarak açıklanmaktadır. Bu değişim sürecine destek vermeye yönelik en büyük farkındalığın yükseköğrenim sürecinde yaşanması ve üniversiteye devam eden öğrencilerin sosyal sorumluluk alanına yönlendirilmesi amacıyla eğitim programları şekillendirilmeye başlamıştır. Yüksek Öğretim Kurumu’nun “topluma hizmet uygulamaları” ve “sosyal sorumluluk” gibi ders başlıkları altında, üniversite gençliğinin toplumsal sorunlar hakkında söz sahibi olmasına, bu sorunların çözümüne yönelik projeler geliştirmesine destek çıktığı görülmektedir (YÖK, 2007).
20. yüzyılda başlayan ve 21. Yüzyılda devamlılığını koruyan aktif öğrenmeye ilişkin yaklaşımların yaygınlaşması, erken öğrenmenin yanında yetişkin eğitimi için de yeni ufuklar açmıştır. Bu bağlamda okulun sınırları dışında öğrenme, yaşam boyu öğrenme ve informal öğrenme kavramları yaygınlaştırılmıştır. Yükseköğrenimde farklı isimlendirmelerle de olsa sosyal sorumluluğa dayalı öğrenme süreçleri informal öğrenme yaklaşımını destekleyici çalışmalardır. Bu araştırma, yetişkin eğitiminde özellikle öğretmen adaylarına yönelik eğitim süreçlerinde sosyal sorumluluk dersinin informal öğrenme ile bütünleştirilerek nasıl uygulanacağına ilişkin örnek sunmak amacıyla geliştirilmiştir. Bunun yanında 2022-2023 Eğitim yılında Sosyal Sorumluluk dersi alan Çocuk Gelişimi Bölümü öğrencilerinin ders sonu raporları, informal öğrenme süreçlerinin etkililiği hakkında örnek oluşturmak için ayrıca incelenecektir.
Araştırma yöntemi olarak betimsel araştırma yöntemi ve doküman analizi kullanılacaktır. Doküman analizi, ele alınarak incelenecek durumlar ile ilgili yazılı ve görsel materyallerin analizini kapsar (Patton, 1987). Araştırmada öğrencilerin etkinlik ve proje raporları doküman olarak kullanılacaktır. Araştırmanın analiz sürecinde içerik analizi kullanılacak ve elde edilen verilerin ayrıntılı şekilde raporlaştırılması yapılacaktır. Öğrenci raporları ve sunulan eğitim modeli birlikte tartışılacaktır.
Araştırma sonunda informal öğrenmeye ilişkin eğitim sürecinin sosyal sorumluluk bağlamında şekillendirilmesi önerisi sunulmuş olacaktır. Doküman analizinde elde edilen verilerin uygulanan etkinlikler ve projeler sürecinde informal öğrenmenin etkililiği hakkında örnek sunması beklenmektedir.



Colardyn, D. & Bjornavold, J. (2004). Validation of formal, nonformal and informal learning: policy and practices in EU member states. European Journal of Education, 39(1), 69-89.
Demir, S. (2010). “İnformal Eğitim ve İşyerinde Öğrenme”, https://www.dergimiz.biz/?p=30
Öntaş, T. (2016). Employment and first year experience of beginner primary school teachers at private educational institutions. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 6(2), 195-208.
Patton, M.Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation. Newbury Park, CA, USA: Sage.
Yüksek Öğrenim Kurumu (2007). Öğretmenin Üniversitede Yetiştirilmesinin Değerlendirilmesi https://www.yok.gov.tr/content/view/16/52 adresinden erişilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Öğretmen eğitimi, informal öğrenme, sosyal sorumluluk