Bildiri Konusu:Çocuk Hakları


3-6 Yaş Çocuğu Olan Babaların Duygusal İstismarı
Duygusal istismar, çocukların veya gençlerin, kendilerini olumsuz yönde etkileyen tavır ve davranışlarla karşı karşıya kalmaları ya da ihtiyaç duydukları ilgi, sevgi ve bakımın karşılanmayarak toplumsal ve bilimsel ölçütlere göre psikolojik hasara uğratılmaları durumudur (Polat, 2021). İstismarın alt türü olan duygusal istismar, diğer istismar türleriyle birlikte görüleceği gibi tek başına da olabilmektedir. Fiziksel temas gerektirmeyen duygusal istismarın, fiziksel ve cinsel istismar gibi somut bulgularının bulunmaması nedeniyle kısa vadede tanılanması oldukça zordur (Glaser, 2002; Polat, 2019). Ancak her türde çocuk istismarı ve ihmalinin merkezinde yer alan duygusal istismar, ilk dönemlerde çocukların fiziksel sağlığı konusunda önemli bir risk oluşturmamakla birlikte psikolojik sağlıkları yönünden ciddi bir tehlike faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır (Kanak ve Çelik, 2018; Kütük ve Bilaç, 2017). Çocukları duygusal istismarla karşı karşıya bırakmak kişilik gelişimlerine zarar vermekte ve ileri dönemdeki birçok psikiyatrik bozukluğun oluşmasına, depresyon yaşanmasına temel hazırlamakta, şiddet ve antisosyal davranışlar sergilenmesine, kendine olan güvenlerinin yara almasına, bağlanma bozukluklarına, zayıf benlik algılarına neden olmaktadır (Aktay, 2020; Arslan 2016; Kolburan, 2021; Wekerle vd., 2018).
Duygusal istismarı, fiziksel ve cinsel istismar gibi somut verilerle kanıtlanmak daha zor olabilmektedir. Bu sebeple, bu alanda doğru verilerin elde edilmesi daha güç olduğundan istatistiki oranlar olumsuz olarak etkilenebilmektedir. Buna rağmen ulusal ve uluslararası alanda ilgili literatür incelendiğinde; çocukların neredeyse yarısının duygusal istismara maruz kaldığı ve bu oranın istismar türleri arasındaki en yüksek oran olduğu görülmektedir (Güler vd., 2002; Stoltenborgh vd., 2012). Bu durum duygusal istismarın tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ciddi bir problem olduğunu göstermektedir. İlgili literatürde okul öncesi çağdaki çocuklara yönelik yapılmış araştırmaların kısıtlı olması ve duygusal istismarı aile içi alanda inceleyen araştırmaların babalara odaklanmış olanlarının daha az bulunması (Bierman, 2005; McConnell vd., 2017) bu alanda yapılacak çalışmalara ihtiyaç olduğunu ortaya çıkartmaktadır. Bu ihtiyaçtan yola çıkarak yürütülen bu araştırmada 3-6 yaş arası çocuğu olan babaların çocuklarına karşı uyguladıkları duygusal istismarın incelenmesi amaçlanmaktadır.
Araştırma, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması yöntemi kullanılarak yürütülmektedir. Çalışma grubuna, kartopu örnekleme yöntemiyle belirlenmiş, farklı eğitim kademelerinden mezun, 3-6 yaş arası çocuğu olan babalar dahil edilmiştir. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış formatta hazırlanan görüşme soruları aracılığıyla toplanmıştır. Görüşme soruları araştırmacılar tarafından ilgili literatür taranıp soru listesinin oluşturulması sonrasında, okul öncesi eğitimi alanında görev yapmakta olan ve çocuk istismarı konularında çalışmalar yürüten üç öğretim üyesinden alınan uzman görüşleri doğrultusunda belirlenmiştir. Sorular belirlendikten sonra iki baba ile pilot görüşme yapılarak soruların uygunluğu ve babalar tarafından anlaşılabilirliği değerlendirilmiş, pilot görüşmeler sonucunda bir soruda değişiklik yapılarak görüşme soruları son haline getirilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizinden yararlanılan araştırmanın analiz süreci devam etmektedir.

Kaynakça
Aktay, M. (2020). İstismar ve ihmalin çocuk üzerindeki etkileri ve tedavisi. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 1(2), 169-184
Arslan, R. (2016). Çocukluk dönemi duygusal istismarı ile depresyon arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolüne ilişkin bir gözden geçirme. Klinik Psikiyatri Dergisi, 19(4), 202-210.
Bierman, A. (2005). The effects of childhood maltreatment on adult religiosity and spirituality: Rejecting God the Father because of abusive fathers?. Journal for the Scientific Study of Religion, 44(3), 349-359.
Glaser, D. (2002). Emotional abuse and neglect (psychological maltreatment): A conceptual framework. Child Abuse & Neglect, 26(6-7), 697-714.
Güler, N., Uzun, S., Boztaş, Z., & Aydoğan, S. (2002). Anneleri tarafından çocuklara uygulanan duygusal ve fiziksel istismar/ihmal davranışı ve bunu etkileyen faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 24(3), 128-134.
Kanak, M., & Çelik, M. (2018). Türkiye'de duygusal istismar üzerine yazılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies,13(27), 907-920.
Kolburan, Ş. G. (2021). Adli psikoloji bakış açısıyla duygusal istismar (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık
Kütük, M. Ö., & Bilaç, Ö. (2017). Çocuklarda ve adölesanlarda duygusal istismar ve ihmal. Türkiye Klinikleri, 3(3), 181-187.
McConnell, N., Barnard, M., & Taylor, J. (2017). Caring Dads Safer Children: Families’ perspectives on an intervention for maltreating fathers. Psychology of Violence, 7(3), 406–416. https://doi.org/10.1037/vio0000105
Polat, O. (2019). Adli psikoloji bakış açısıyla duygusal istismar (3. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Polat, O. (2021). Şiddet kadına yönelik şiddet - çocuk istismarı - pedofili - cinsel şiddet - duygusal şiddet (3. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Stoltenborgh, M., Bakermans-Kranenburg, M. J., Alink, L. R., & Van Ijzendoorn, M. H. (2012). The universality of childhood emotional abuse: a meta-analysis of worldwide prevalence. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 21(8), 870-890. https://doi.org/10.1080/10926771.2012.708014
Wekerle, C., Wolfe, D. A., Cohen, J. A., Bromberg, D. S., & Murray, L. (2018). Childhood maltreatment. Hogrefe Publishing.

Anahtar Kelimeler: Duygusal istismar, baba istismarı, okul öncesi çocuklar