Bildiri Konusu:Okul Öncesi Dönemde Teknoloji ve İnovasyon


Bilim ve Teknoloji Merkezleri Birliği (ASTC) Üyesi Çocuk Müzelerinin Misyon, Vizyon, Değer ve İçeriklerinin İncelenmesi
1973 yılında Kuzey Amerika merkezli kurulan Bilim ve Teknoloji Merkezleri Birliği (ASTC - Association of Science and Technology Centers) tüm insanların bilim ve teknolojiye ilişkin anlayışlarını geliştirmeyi ve katılımlarını artırmayı hedefleyen kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. Kuruluş günümüzde başta bilim merkezleri ve müzeleri olmak üzere doğa tarihi müzeleri, akvaryumlar planetaryumlar gibi çeşitli alanlarda yaklaşık 600 kurumu çatısı altında toplamaktadır. Birlik kapsamında yer alan kurumlardan biri de çocuk müzeleridir. Çocuk müzeleri, müzelerin başlıca fonksiyonlarına sahip olmakla birlikte çocukların oynayarak ve keşfederek öğrenmeleri için özel tasarlanmış yerlerdir. Çocuk Müzeleri Birliği’ne (ACM - Association of Children’s Museums) göre çocuk müzeleri; merak uyandıran, uygulamalı çalışmalar yapmaya imkan veren, öğrenmeyi teşvik eden içerikler ve sergiler sunarak çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına karşılık veren kâr amacı gütmeyen eğitim ve kültür kurumlarıdır. Günümüzde başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere 16 farklı ülkeden 470’i aşkın çocuk müzesi Çocuk Müzeleri Birliği (ACM) çatısı altında yer almaktadır. İki farklı kuruluşun web sayfaları incelendiğinde ne Çocuk Müzeleri Birliği’ne ne de Bilim ve Teknoloji Merkezleri Birliği’ne Türkiye’den üye herhangi bir kurumun yer almadığı görülmüştür. Ulusal alanyazın incelendiğinde Türkiye’de yaklaşık 30 çocuk müzesinin bulunduğu, ancak tamamına yakınının oyuncak temalı olduğu belirlenmiştir. Öte yandan Türkiye’deki müze, bilim merkezi ve çocuk müzelerinin çocuklara yönelik içeriklerinin sınırlılık gösterdiği, uygulamalı çalışmalara imkân vermediği, öğrenmeyi yeterince teşvik etmediği görülmüştür. Bu açıdan değerlendirildiğinde Türkiye’deki çocuk müzelerinin Kuzey Amerika’daki müzelerle kıyaslandığında içerik ve fonksiyonları açısından temel düzeyde kaldığı söylenebilir. Bilim ve Teknoloji Merkezleri Birliği’nin (ASTC) üyeleri incelendiğinde toplamda 47 çocuk müzesinin bu kuruluş çatısında yer aldığı, müzeler içerikleri itibariyle; arkeoloji, etnografya, doğa tarihi, bilim, sanat ya da daha spesifik bir konuya/içeriğe yönelik olarak farklılaşabilmektedirler. Dolayısıyla çocuk müzelerinin hedef kitleleri ortak olsa da misyon, vizyon, değer ve içerikleri farklılaşabilmektedir. Örneğin 1899 yılında kurulan, dünyanın ilk çocuk müzesi Brooklyn Çocuk Müzesi (Brooklyn Children’s Museum) öncelikle çocuklarda merakı arttırmayı, kimliği yüceltmeyi, keyifli öğrenmeyi teşvik etmeyi amaçlarken, 1913’te kurulan en eski ikinci çocuk müzesi olan Boston Çocuk Müzesi’nin (Boston Children’s Museum) Boston Çocuk Müzesi ise çocuklar ve aileler için dünyayı daha anlaşılır kılmak adına temel becerileri geliştirmeyi, yaşam boyu öğrenme sevgisini kazandırmayı, çocukların aileleriyle birlikte keyifli keşif deneyimleri yaşamalarını amaçlamaktadır. İçerik açısından bakıldığında Brooklyn Çocuk Müzesinin duyusal oyun alanı ve Brooklyn’in yerel toplum ve coğrafya içeriklerine daha fazla yer verdiği, Boston Çocuk Müzesi’nin ise duyusal oyun alanlarının yanı sıra temel bilimlere, sanat, okula hazırlık becerileri, tarım, sağlık, mühendislik, astronomi ve kültür gibi farklı alanlardaki uygulamalara ve kalıcı sergilere yer verildiği görülmektedir. Bu bilgiler ışığında bu araştırmada Bilim ve Teknoloji Merkezleri Birliği (ASTC) üyesi 47 çocuk müzesi misyon, vizyon, değer ve içerikleri bakımından inceleyerek katılımcıların ilgilerini çekmek ve bilgilendirmek, ülkemizdeki çocuklara yönelik bilim sanat teknoloji merkezlerinin ve müzelerin nasıl zenginleştirilebileceğine fikirler sunmak amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynaklarını, kapsam içerisinde yer alan çocuk müzelerinin web sayfaları oluşturmaktadır. Elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda; çocuk müzelerinin hedef kitlenin çocuklar olmasına rağmen ailelerine, öğretmenlerine ve okullarına da hizmet ettiği, bazı çocuk müzelerinin misyon, vizyon, değer ve içeriklerinin farklılaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca çocuk müzelerinin erken çocukluk döneminden itibaren her yaşa yönelik sergi ve etkinliklere yer verdikleri sonucuna da ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Erken Çocukluk Eğitimi, Bilim ve Teknoloji Merkezleri, Çocuk Müzeleri, Okul Dışı Öğrenme Ortamları