Bildiri Konusu:Okul Öncesi Dönemde Gelişim ve Gelişimin Değerlendirilmesi


Okul Öncesi Dönem Çocukları için Öykü Anlama Rubriği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
ÖZET
Okumayı öğrenmek için gerekli olan temel becerilerin çoğu okul öncesi dönemde gelişmektedir. Yapılan araştırmalarda, okumayı öğrenme için önemli becerilerden olan duyduğunu anlama ve zihinde temsil etme becerilerinin de okul öncesi dönemde gelişmeye başladığı görülmektedir. Okul öncesi dönem çocuklarının öykü anlama becerilerinin değerlendirmesi, okuma yazma öncesi değerlendirmenin önemli bir parçasıdır. Bu nedenle, okul öncesi dönemde çocukların öykü anlama becerilerinin değerlendirilmesi ileriki yaşlarda okuduğunu anlama becerisinin gelişimi için oldukça önemlidir. Resimli kitap okuma etkinlikleri bu becerileri desteklemek için okul öncesi dönemde sıklıkla kullanılmaktadır.
Araştırmanın Amacı
Bu çalışmanın amacı okul öncesi dönemde yer alan 48-72 aylık çocukların öykü anlama becerilerinin değerlendirilmesine yönelik bir rubrik geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılmasıdır.
Yöntem
Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama deseni kullanılmıştır. Öykü Anlama Rubriği’nin pilot çalışması 48-72 aylık 15 çocukla uygulanmıştır. Öykü Anlama Rubriği İstanbul’da yer alan anasınıfı, bağımsız anaokulu ve uygulama anasınıflarında okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden toplamda 340 çocukla uygulanmıştır. Öykü Anlama rubriği geliştirilirken veri toplanacak bölgelerin belirlenmesi amacıyla İstanbul ilini bölgelere ayıran çalışmalardan yararlanılmış ve 5 bölge belirlenmiştir. Basit rastgele örnekleme yöntemiyle bu bölgelerden belirlenen okullarla iletişime geçilmiş okul yönetimlerinden gerekli izinler alınmıştır. İletişime geçilen okullara süreç hakkında bilgilendirme yapılmıştır. Daha sonra sınıflar ve çocuklar yine basit rastgele örneklem yöntemi kullanılarak listelenmiştir. Tüm çocukların ailelerinden Demografik Bilgi Formu, Veli Onam Formu ile bilgi verilmiş ve onam alınmıştır. Daha sonra Öykü Anlama Rubriği uygulanmıştır. Öykü Anlama Rubriği M ve T formu olmak üzere iki paralel formdan oluşmaktadır. M ve T formu iki adet resimli çocuk kitabını ve her form için; 10 soru, Öyküyü Anlama Rubriği puanlama rehberi ve puanlama çizelgesi içermektedir. Formlarda kullanılan resimli çocuk kitapları araştırmacılar tarafından resimlenip yazılmış ve 12 uzman tarafından incelenmiştir. 12 uzmandan gelen yaş, gelişim ve içerik hakkındaki tüm görüşler doğrultusunda öykülerin metni ve resimleri yeniden düzenlenmiştir.
Bulgular
Bu ölçeğin güvenirlik katsayılarının hesaplanması için eşdeğer formlar yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama sürecine başlamadan önce araştırmacı Millî Eğitim Bakanlığı’ndan ve Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nden gerekli izinleri almıştır. Ölçeğin yüzey geçerliliğinin belirlenmesi amacıyla 12 uzmandan görüş alınmıştır. Kapsam Geçerlik İndeksi hesaplanmıştır (KGİ=0,71). Bu değerin minimum Kapsam Geçerlik Ölçütü (KGO=0,56) için belirlenen değerden büyük olduğu belirlenmiştir ve ölçeğin kapsam geçerliğinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur. Lawshe tekniğiyle değerlendirilen uzman görüşleri ve pilot uygulama sonrası rubriğin 12 sorudan oluşan maddeleri 10 soruya düşürülmüştür. Rubriğin ölçüt geçerliliğinin belirlenmesi amacıyla aynı kapsamı ölçtüğü bilinen geçerli ve güvenirliliği daha önceki çalışmalarla belirlenmiş Türkçe Erken Dil Gelişim Testi Alıcı Dil Alt Testi A Formu ve Erken Okuryazarlık Becerileri Değerlendirme Aracı’nın Alt Testi olan Öyküyü Anlama Alt Testi kullanılmıştır. Rubriğin güvenirliğini belirmek aracılığıyla Cronbach alpha katsayısı hesaplanmıştır. Öykü Anlama Rubriği M formu Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı .759 ile T formu .763 ile yüksek düzeyde iç tutarlılığa sahip oldukları söylenebilir. Ölçeğin güvenirliğine yönelik uygulamacılar arası güvenirlilik incelenmiştir. Uygulamacılar arası uyum katsayısı sonuçları arasında .01 düzeyinde anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir.
Sonuç
Bu doğrultuda Öykü Anlama Ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış 10 maddeden ve iki paralel formdan (T ve M Formu) oluşan bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. Yurtiçi alan yazında öykü anlama becerisini ölçen alt teste rastlanmış olup öykü anlama becerisinin değerlendirildiği bir ölçeğe rastlanmamıştır. Bu araştırmayla geliştirilen Öykü Anlama Rubriği’nin çocukların öykü anlama becerilerini değerlendirilmesinde önemli bir araç olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Eğitimi, Değerlendirme, Öykü Anlama