Bildiri Konusu:Erken Çocukluk Eğitiminde Fen-Matematik Eğitimi ve Erken Okuryazarlık


İlkokul İkinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Öncesi Dönemdeki Erken Okuryazarlık Becerisiyle Mevcut Okuma ve Okuduğunu Anlama Becerisinin Karşılaştırılmasında Matthew Etkisinin Sınanması *
Eğitimin ilk basamağı olan okul öncesi dönemin nihai hedefi çocuğu ilkokula hazırlamaktır. Bu sebeple okuma yazma sürecine hazırlık olarak erken okuryazarlık becerisinin kazanılması için öğretmenlerin çocuklarda erken okuryazarlık becerisini destekleyen etkinliklere yer vermesi, ileriki kademede akademik başarıyı da artırmaktadır. Ekonomi alanında kullanılan “Matthew Etkisi” adı verilen, zenginin zamanla çok daha zengin fakirin zamanla çok daha fakir olduğu yaklaşımı eğitim literatüründe Stanovich (1986) çocukların okuma becerilerindeki gelişimin okuma deneyimi ile ilgili olduğunu vurgulayarak kullanmıştır. Bu yaklaşıma göre okuma becerisi iyi olan bir çocuk okumaya dair olumlu tutuma sahip olduğu ve anlamayı gerçekleştirdiği için okuma becerisinde daha düşük performans gösteren bir çocuğa göre daha sonraki akademik yaşantısında okuma becerisinde daha başarılı olmaktadır. Okuma becerisi iyi olan çocuk ile bu becerisi daha geride olan çocuk arasındaki farkın giderek açıldığını savunan Matthew Etkisi, okuma, okuduğunu anlama becerisi ve dolayısıyla akademik becerilerin gelişimsel seyrini açıklamaktadır. Okuma ve okuduğunu anlama becerisinin gelişimi ve akademik başarının sürekliliğinin sağlanması amacıyla öğretmenlerin, çocuğun okuma yazma becerilerine dair dönüt almasının, gerekli müdahalelerde bulunmasının önemi ve bu alanda yapılacak olan boylamsal çalışmaların sınırlılığı göz önünde bulundurulduğunda bu araştırmanın önemli olduğu düşünülmektedir. Bu araştırma boylamsal bir çalışma olmamasına karşın Matthew Etkisinin sınanması için geriye dönük olarak okul öncesi öğretmenlerinin iki yıl önce sınıflarındaki çocukların performanslarını değerlendirmesi ile iki yıl sonra sınıf öğretmenlerinin ilkokul ikinci sınıfa devam eden çocukları değerlendirmesi ve okuma, okuduğunu anlama performansının bu doğrultuda ne kadar geliştiğinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma Edirne İli Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı resmi ilkokullarda 2022 - 2023 güz döneminde ilkokul ikinci sınıfa devam eden öğrenciler üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin okuma ve okuduğunu anlama becerisini belirlemek için Karasu, Girgin & Uzuner (2011) tarafından geliştirilen “Formel Olmayan Okuma Envanteri: Okuduğunu Anlama Öyküleyici ve Bilgilendirici Metinler Formu, Okuma Düzeyi Belirleme Formu” kullanılmıştır. Ayrıca öğrencilerin okuma ve okuduğunu anlama becerisini değerlendirmek için sınıf öğretmenlerinin değerlendirmesine yönelik derecelendirme ölçeği kullanılmıştır. İkinci sınıf öğrencilerinin daha önce öğrenim gördükleri okul öncesi eğitim kademesindeki okul öncesi öğretmenleri ise Şentürk-Gülhan & Burak (2023) tarafından geliştirilen “Erken Okuryazarlık Becerileri Öğretmen Değerlendirme Formunu doldurmuştur. İlkokul ikinci sınıf öğrencilerin okul öncesi öğretmenlerine ulaşılmış bu form okul öncesi öğretmenlerine doldurtulmuştur. Bu kapsamda çalışma grubuna toplam 99 ilkokul ikinci sınıf öğrencisi dâhil edilmiştir. Çalışmaya dâhil edilen ilkokul ikinci sınıf öğrencilerin %12.1’si yedi yaş, %71.7’i sekiz yaş %16,2’si ve dokuz yaştır. Ayrıca öğrencilerin %52.5’i kız ve %47.5’i erkektir. Araştırma bulgularından elde edilen sonuca göre öğrencilerin öyküleyici ve bilgilendirici metinden almış oldukları puanlar ile okul öncesi öğretmeninin öğrencinin erken okuryazarlık becerisine yönelik belirtmiş olduğu görüşü arasında pozitif yönlü yüksek düzeyde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca okul öncesi öğretmenin öğrencinin erken okuryazarlık becerisine yönelik belirtmiş olduğu görüşü ile sınıf öğretmeninin öğrencinin mevcut okuma, okuduğunu anlama ve dolayısıyla akademik becerisine yönelik belirtmiş olduğu görüşü arasında pozitif yönlü yüksek düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak bu çalışmada geriye dönük olarak öğrencilerin okul öncesindeki erken okuryazarlık becerisinin ilkokul ikinci sınıftaki okuma ve okuduğunu anlamayı önemli derecede yordadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla bu araştırmada Matthew etkisinin doğrulandığı söylenebilir. Okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerileri zayıf olan çocukların daha sonraki eğitim kademesinde, okuma ve okuduğunu anlama becerisinin zayıf devam etmesinde önemli bir rolü olduğu, bu becerilerde başarılı ve başarılı olmayan çocuklar arasındaki farkın giderek arttığı bulunmuştur. Bu nedenle okul öncesi öğretmenlerin bu araştırmadan elde edilen bulguları göz önünde bulundurarak sınıf ortamında etkinlikler hazırlamaları önerilebilir.

* Bu çalışma yüksek lisans tezinden üretilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Erken okuryazarlık becerileri, Okuma becerisi, Okuduğunu anlama becerisi, Matthew Etkisi