Bildiri Konusu:Okul Öncesi Dönemde Teknoloji ve İnovasyon


Erken Çocukluk Döneminde Yapay Zekâya İlişkin Bilimsel Araştırmaların İncelenmesi
Yapay zekâ, algılama, öğrenme ve tahmin etme gibi insan zihniyle ilişkili karmaşık işlevleri taklit etmek için kullanılmaktadır. Çocuklar, günlük yaşamlarında erken yaşlardan itibaren yapay zekayla tanışmaktadır. Yapay zekâ yaşamı kolaylaştırdığı gibi eğitimde de öğrencilerin öğrenme stilleri, becerileri ve ihtiyaçlarının belirlenerek, daha özelleştirilmiş bir öğrenme deneyimi sunulmasına olanak sağlamaktadır. Yapay zekâ araçları eğitimin farklı alanlarında çeşitli eğitsel amaçlarla kullanılmaktadır. Yapay zekâ araçları, küçük çocukların gelişim ve öğrenmelerini desteklemek için erken çocukluk eğitimi alanında da giderek yaygınlaşmakta ve çocukların tüm gelişim alanlarını destekleyecek araçlar ve uygulamalar sunmaktadır. Sesli kişisel asistanlar, ev robotları ve ağ bağlantılı akıllı oyuncaklar gibi giderek daha fazla yapay zekâ cihazı çocukların hayatında yer etmektedir. Erken çocukluk eğitimde yapay zekâ araçları kullanımının çocukların dil, kavram öğrenimi, matematiksel beceriler, düşünme becerileri olmak üzere çeşitli alanlarda gelişimini desteklediği görülmektedir. Akıllı robotlar içeren yapay zekâ araçlarının çocuklar arasındaki sosyal etkileşimi artırabileceğini ve çocukların öğrenme etkinliklerine daha fazla katılmasını sağlayabileceği bilinmektedir. Erken çocukluk döneminde yapay zekâ kullanımı, çocuklara etkileşimli ve verimli öğrenme deneyimleri sunmayı amaçlamaktadır. Uluslararası alan yazında yapay zekâ araçları kullanımı ile ilgili birçok araştırma bulunmakla beraber son zamanlarda Türkiye’de de bu alana yönelik araştırmaların arttığı görülmektedir. Bu doğrultuda, çocukların etkin öğrenmeleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu düşünülen yapay zeka araçlarına yönelik yapılan araştırmalara bütüncül bir bakış sağlamanın önemli olduğu düşünülmektedir. Buradan hareketle araştırmanın amacı, alan yazında Türkiye’de erken çocukluk eğitiminde yapay zekânın kullanımına ilişkin yapılan araştırmaları incelemektir. Araştırma betimsel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmada, doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Doküman analizi, araştırma kapsamındaki belge ve arşivinin taranarak verilerin toplanması ve sistematik bir şekilde incelenmesidir (Güçlü, 2019). Araştırmada, ERIC, Taylor & Francis, Web of Science ve YÖKTEZ veri tabanları ile Google Akademik arama motorlarında “erken çocuklukta yapay zekâ”, “erken çocukluk eğitiminde yapay zekâ”, “okul öncesi eğitimde yapay zeka”, “artificial intelligence in early childhood”, “early childhood and AI” anahtar kelimeleri ile tarama yapılmıştır. Araştırma kapsamı Türkiye’de yapılan bilimsel çalışmalar ile sınırlandırılmıştır. Bilimsel çalışmalar yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları ile makalelerden oluşmaktadır. ERIC veri tabanında yapılan taramada erken çocuklukta yapay zekâ ile ilgili 16 çalışmaya rastlanmış olup bunlardan 2 tanesinin Türkiye’de yapıldığı görülmüş ve araştırmaya dahil edilmiştir. “Taylor & Francis” ve “Web of Science” veri tabanlarında Türkiye’de yapılmış bir araştırmaya rastlanmamıştır. YÖKTEZ veri tabanında “yapay zekâ” anahtar kelimesi ile yapılan taramada 2817 adet teze ulaşılmıştır. Bu tezlerin içerisinde, eğitim alanında 38, erken çocukluk dönemi ile ilgili 5 tez olduğu görülmüş ve araştırmaya dahil edilmiştir. “Google Akademik” arama motorunda “yapay zekâ ve erken çocukluk eğitimi” anahtar kelimeleri ile taramada 71 adet çalışma görülmüş olup bu çalışmalardan yalnızca 5 tanesinin erken çocukluk eğitiminde yapay zekâ ile ilgili olduğu tespit edilmiştir. Ulaşılan çalışmalar arasında kriterlere uyan toplamda 7 makale ve 5 lisansüstü tez çalışması tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle, Türkiye’de erken çocukluk eğitiminde yapay zekânın kullanımına ilişkin Ağustos 2023’e kadar yapılmış olan toplam 12 bilimsel çalışma araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmaya dahil edilen çalışmalar türü, yayınlanma yılı, amacı, kime yönelik olduğu, araştırma deseni, araştırma yöntemi, örneklem türü ve veri toplama araçlarının türü kriterleri yönünden incelenmiş ve belirlenen kriterlere göre analiz edilerek tartışılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara ilişkin alan uzmanlarına ve eğitimcilere önerilerde bulunulmuştur.


KAYNAKÇA
Güçlü, İ. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri teknik-yaklaşım-uygulama. Ankara: Nobel.

Anahtar Kelimeler: Erken çocukluk eğitimi, okul öncesi dönem, yapay zekâ, doküman analizi