Bildiri Konusu:Okul Öncesi Dönemde Anne-Baba Eğitimi


Güçlü Yönlere Dayalı Ebeveynlik: Döküman İncelemesi
Pozitif psikoloji insanın karakterinin güçlü yanlarının bilimsel olarak araştırılması olup, güçlü yanlarının geliştirilerek iyi oluşunun artacağını savunmaktadır. Pozitif psikolojinin temelini oluşturan karakter güçleri, bireyin duygu, düşünce ve davranışlarıyla ortaya koyduğu, kişiliğin olumlu ve ahlaki açıdan değerli kabul edilen özellikleridir. Güçlü yönler, bir özellik gibi zaman içinde sabit kalmakla birlikte aynı zamanda dinamiktirler ve geliştirilebilir. Pozitif psikolojinin kurucusu kabul edilen Martin Seligman güçlü yönlerin altı erdem ve bu erdemlere ulaşmayı sağlayan 24 karakter gücü olarak sınıflandırılmasına öncülük etmiştir (Peterson ve Seligman, 2004). Psikoloji alanında ortaya çıkan karakter güçleri daha sonra eğitim alanında araştırmacılar tarafından ele alınmaya başlanmış ve çocukların özellikle iyi oluşlarına ve ruh sağlığına olan katkıları başta olmak üzere farklı açılardan incelenmiştir. Karakter güçleri ile ilgili uygulama ve araştırmaların artması ebeveynlerin karakter güçleri yoluyla çocuklarını nasıl destekleyebileceği sorusunu gündeme getirmiştir. Nitekim kurdukları destekleyici ilişkileriyle, rehberlik yaptıkları fikirleriyle ve modelledikleri güçlü karakterleriyle ebeveynlerin çocuklarına sağladıkları destek oldukça önemlidir (Shubert vd., 2022). Bununla birlikte çocukların zayıf olduğu özelliklerine odaklanarak bu zayıflıklarının giderilmesinden ziyade çocukların güçlü yönlerine odaklanmayı sağlayan yeni bir ebeveynlik tarzı olarak Güçlü Yönlere Dayalı Ebeveynlik ortaya çıkmıştır. Güçlü Yönlere Dayalı Ebeveynlik, Waters tarafından 2015 yılında ortaya konulmuş olup, karakter güçleri araştırmalarının ebeveynlik boyutunu oluşturmaktadır (Waters, 2015a). Waters'a (2015a, 2015b) göre güçlü yönlere dayalı ebeveynlik, güçlü yanları desteklenerek çocukların iyi oluşuna ve ruh sağlığına katkıda bulunmaktadır.
Güçlü yönlere dayalı ebeveynlik çocukların güçlü yönlerine ilişkin farkındalık ve teşviği kapsamaktadır. Güçlü yönlere dayalı ebeveynlik bilme ve uygulama olmak üzere iki boyutu içermekte olup; bilgi boyutu ebeveynlerin çocuklarını tanıması, güçlü yönlerini görmesi ve iyi bilmesi; uygulama boyutu ise, ebeveynlerin çocuklarının güçlü yönlerini çeşitli bağlamlarda ve ortamlarda kullanmaya teşvik etmesidir. Güçlü yönlere dayalı ebeveynliğin çocukların öznel iyi oluşları, sosyal- duygusal iyi oluşları, yaşam doyumları, akademik başarıları ile ilişkili olduğu, aynı zamanda çocukların günlük stresleriyle baş edebilmelerine ve bu stresin azalmasında da etkili olduğu görülmüştür. Güçlü yönlere dayalı ebeveynliğin sadece çocukların iyi oluşunu değil, ebeveyn-özyeterliliği ve çocukları hakkındaki olumlu duyguların artışı yoluyla ebeveynlerin de iyi oluşlarını desteklediği ortaya konulmuştur.
Karakter güçlerini içeren güçlü yönlere dayalı ebeveynlik yeni tanımlanan bir yapı olup, alan yazında yeni yeni ele alınmaya başlanmıştır. Araştırmanın amacı güçlü yönlere dayalı ebeveynlik ile ilgili alan yazında yapılan çalışmaların eğilimlerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden döküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma verilerinin toplanması için güçlü yönlere dayalı ebeveynlik konusunda 2015-2023 yılları arasında yayınlanan makaleler taranmış, ön inceleme sonucunda 19 adet çalışmaya ulaşılmıştır. Ulaşılan çalışmalar betimsel analiz tekniği kullanılarak incelenecek ve elde edilen sonuçlar tartışılacaktır. Çalışmanın sonunda gelecek araştırmalar için önerilere yer verilecektir.

Kaynakça
Shubert, J., Wray-Lake, L., Syvertsen, A. K., & Metzger, A. (2022). The role of family civic context in character development across childhood and adolescence. Applied Developmental Science, 26(1), 15-30. https://doi.org/10.1080/10888691.2019.1683452
Waters, L. (2015a). Strength-based parenting and life satisfaction in teenagers. Advances in Social Science Research Journal, 2(11), 158–173.
Waters, L. (2015b). The relationship between strength-based parenting with children’s stress levels and strength-based coping approaches. Psychology, 6(6), 689–699.
Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. Oxford University Press.


Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Eğitim, Pozitif Psikoloji, Güçlü Yönlere Dayalı Ebeveynlik