Bildiri Konusu:Okul Öncesi Dönemde Güncel Sorunlar
Çocuk Parklarının Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Duyusal Gelişimine Etkisi Açısından İncelenmesi (İstanbul İli Örneği)
Yaşadığımız dünyada çocuklar çok fazla bilgi ve uyarıcıya ulaşabilmektedir. Çocuklar dünyaya dair tüm bu bilgi ve uyaranları duyuları aracılığı ile sağlamaktadır. İçinde bulunulan çevre, duyularımız tarafından edinilen bilgilerin beyinde işlenmesiyle anlamlı hale gelmektedir. Bilim insanları pek çok çalışmada duyu gelişiminin ve duyularımız yoluyla elde ettiğimiz duyusal bilgilerin önemi üzerinde durmakta, duyular yoluyla elde edilen bilgilerin çocukların başta beyin gelişimi olmak üzere benlik algısı gelişimini ve tüm gelişim alanlarını desteklemekte, bulundukları çevrede olup biten olayları anlamlandırarak çevrelerini tanımalarını sağlamaktadır (Dunn, 2001). Çocukların duyusal anlamda yaşantılarını nasıl deneyimlediklerini bilmek ve çocukların bakış açısı ile onların dünyasına girmek gerekmektedir. Bu sebeple çocuklardaki birçok beceri ve yeteneğin açığa çıkartılarak duyularının geliştirilmesi ve desteklenmesi önemli bir unsur olarak karşımıza çıkar (Mahdjoubi ve Akplotsy, 2012). Duyusal algı ve duyu gelişiminin oldukça kıymetli olduğu çocukluk döneminde, kritik önem arz eden gelişimsel değişimler ortaya çıkmaktadır. Çocukların ileriki yaşam becerileri ve akademik becerilerini önemli ölçüde etkileyen gelişimsel değişimlerin olduğu bu dönemde öğrenme duyular aracılığıyla gerçekleşmektedir (Smith, 2007). Çocukların oyun oynama süresince karşılaştıkları yeni durumlara nasıl tepkiler verdiğini izlemek, çocukların çevrelerinde bulunan durumları ve nesneleri öğrenme gayretini anlamamıza yardımcı olmaktadır.
Literatür taraması yaptığımızda; duyu gelişimi ve motor etkileşimi, çocuğun çevresindeki dünyada büyümesi, gelişmesi ve öğrenmesinin temelini oluşturur. Duyusal bilgiler / beynin beslemesini ve motor beceriler beraber ilerler. Biri olmadan diğeri olamaz. Motor sistemi duyusal girdiler ve duyusal gelişim beynin beslenmesini teşvik eder. Bu becerilerin davranış ve akademik öğrenmeye yardımcı olmak için geliştirilmesi kritik öneme sahiptir. Bu sebeple çocukları duyusal uyaran açısından zengin, kendilerini özgür ve rahat hissedecekleri hareket gelişimlerini destekleyecek ortamlarda bulunmalarını sağlamak gerektiğine dair bilgilere ulaşabiliyoruz. Tüm bu bilgilerin doğruluğu yadsınamaz bir gerçek elbette fakat değişen dünya ile birlikte çocuklarında ilgi ve ihtiyaçları farklılaşıyor, keyif aldıkları yapmak istedikleri değişebiliyor bu sebeple çocuklara ve gelişimlerine farklı bakış açılarıyla farklı pencerelerden bakmak gerekiyor.
Geniş bir gıda grubu yelpazesi çerçevesinde beslenmek, çocukların büyüme için ihtiyaç duydukları vitamin ve mineralleri almalarını sağlar. Aynı mantık ile geniş bir hareket yelpazesi çerçevesinde aktiviteler yapmak, bilinçli ve koordineli hareket etmek tüm duyuların etkin ve uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlamak çocukların gelişimlerinin eksiksiz olmasını sağlar. Parklar faydalıdır, çok eğlencelidir, arkadaş edinmek için güzel bir ortamdır. Fakat çocuklarda var olan potansiyelleri en üst seviyeye taşıma çabamızda bizlere sınırlı destek sağlamakta olduğunu söyleyebiliriz. Bunun sebebi parklarda bulunan oyun materyallerinin sürekli birbirini tekrar etmesi, çoğunlukla plastik malzemeler kullanılması hep aynı kas grubunu çalıştıracak ekipmanların bulunması, çocukların aynı duyu sistemleri üzerine etkisinin olması böylece 7 duyunun bir arada etkileşimli çalışmasını desteklememesi gibi nedenler sayılabilir.
Uyaran çeşitliliğinin sağlanması yalnızca duyusal gelişime değil aynı zamanda el göz koordinasyonu, kalem tutma becerisi için ince motor kaslarının yapılandırılması, okuma için göz kaslarının çalıştırılması, akciğer kapasitesinin artarak beyne daha çok oksijen gitmesini sağlayan üst beden çalışmaları gibi pek çok nörolojik ve motor gelişim alanında da okul öncesi dönem çocuklarının gelişimlerine katkıda bulunur. Bu gelişim alanları okula başladıklarında çocukların tamamlamış olması beklenen alanlardır. Bu gerekçeler doğrultusunda çocukların sıklıkla vakit geçirdikleri kendilerini iyi ve özgür hissettikleri en önemlisi sosyoekonomik düzeyi ne olursa olsun her çocuğun ulaşma imkanının olduğu park alanlarının çocukların yüksek yararına olacak şekilde hareketi kontrollü ve bilinçli yapmalarını sağlayacak, tüm duyularını aktif ve işbirliği içinde çalıştırarak, duyu gelişimlerini destekleyecek farklı bakış açıları ile yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Peki bu düzeleme nasıl olmaladır?
Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Dönem, Duyu Gelişimi, Hareket Gelişimi, Beyin Gelişimi, Duyu Motor Öğrenme, Çocuk Parkları