Bildiri Konusu:Okul Öncesi Eğitim Programları


ANNELERİN DÜŞÜNCELERİ DOĞRULTUSUNDA İLKOKULA HAZIR OLUŞ
Çocuklar bağımsız hareket etme becerilerini kazanmaları ile birlikte çevrelerini keşfetme ve yeni deneyimler edinme çabası içerisinde girmektedir. Bu yeni keşif ve deneyim süreci eğitim ve öğrenim basamağının temeli oluşturmaktadır. Çocuklar ilk olarak aile ortamında başladıkları bu etkileşim ve değişim döngüsünü karşılaştıkları uyaranlarla ilişkilendirerek sonraki öğrenmelerine temel oluşturmaktadır. Tüm bu süreci kendi doğal ortamlarında, herhangi bir sisteme bağlı olmadan yaparak-yaşayarak ve ailelerinden aldıkları dönütlerle edinmekte, bir sonraki öğrenmelerinin temelini oluşturmaktadır. Bu sebeple özellikle ilk yıllarda onlara bakım veren kişilerin tutumları ve yaklaşımları kritik bir role sahiptir. Çocukların sistemli bir öğrenme ortamı ile karşılaştıkları ilk sosyal çevre okul öncesi eğitim kurumlarıdır. Bu ortamlarda çocuklar edinmiş oldukları temel bilgileri sistemli ve amaçlı bir program çerçevesinde zenginleştirip yeni öğrenmeler için hazırbulunuşluğu arttıracak deneyimler yaşamaktadır. Çocukların bütünsel gelişimini desteklemeyi amaçlayan okul öncesi eğitim kurumlarının en önemli amaçlarından biri de çocukları bir sonraki eğitim kademesine hazırlamaktır. Gelişimin en kritik olduğu dönemlerden biri olan okul öncesi dönemde çocukları tanımak, anlamak ve ihtiyaç duyduğu desteği sunmak okul öncesi kurumlarının ve ailenin ortak amacı olmaktadır. Bu sebeple okul öncesi dönemde aile, eğitim sürecinin en önemli paydaşıdır. Ailenin okul öncesi eğitiminden neleri beklediğini belirlemek kritik bir öneme sahiptir.
Bu araştırmanın amacı çocuğu okul öncesi eğitime davam eden annelerin bir sonraki eğitim basamağı olan ilkokula hazır oluş ile ilgili düşüncelerinin belirlenmesidir. Bu doğrultuda araştırma kapsamında annelerin çocukların ilkokula hazır olmaları için hangi becerilere sahip olmaları gerektiği, bu becerilerin edinilmesinin nasıl destekleneceği ve ilkokula hazır oluşu olumsuz olarak etkileyen faktörlerin neler olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemleri kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu çocuğu okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 75 anne oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan ve alan uzmanlarının görüşleri doğrultusunda şekillendirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda annelerin çocukların ilkokula hazır oluşta sahip olması gereken becerileri beş gelişim alanın (sosyal- duygusal, bilişsel, dil, fiziksel, özbakım becerileri) altında kodlandığı belirlenmiştir. Çocukların özellikle, kendini ifade edebilmesi ve temel özbakım gereksinimlerini yapabilmeleri, bağımsız hareket etmeleri, sorumluluk almaları ve sosyal becerilerinin gelişmiş olmasının önemli olduğunun belirlenmiştir. Bunun yanı sıra fiziksel olarak uygun bir gelişim göstermesi, kalem tutma, matematiksel işlem ve kavram becerisi, özgüvenli olması, dinleme becerisini geliştirmesi de gerekli olarak görülmüştür. Çocukların ilkokula hazır oluşunu desteklemek için çocukların okul öncesi eğitimi almış olmaları gerektiği ve bu eğitim kurumlarında yapılacak etkinliklerin ilkokula hazırlık sürecinde önemli rol oynadığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra ailenin ilkokula hazırlık noktasında çocuğun farkında olması ve onun ihtiyaçlarına cevap verebilecek yeterlilikte olması gerektiği belirlenmiştir. Çocuğa bireysel desteğin sunulması, akademik ve sosyal olarak desteklenmesi, sorumluluk verilmesi ilkokula hazırlık sürecini olumlu yönde destekleyecek faktörler olduğu belirlenmiştir. Ailenin tutumu, çocuktan kaynaklanan fiziksel-psikolojik –sosyal –iletişim ve bilişsel yetersizlikleri, okul ortamının elverişsizliği, akran zorbalığı, tablet ve telefon gibi faktörlerin ise bu süreci olumsuz olarak etkileyen faktörler olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak annelerin, çocukların ilkokula hazır olmaları için sahip olması gereken becerileri, hazırbulunuşluğu destekleyen ve engelleyen faktörlere ilişkin bulguların büyük kısmı, literatürde yer alan bilgiler ile paralellik göstermektedir. Bu araştırma babalar veya çocuklara bakım veren diğer kişiler ile de çalışılabilir. Çalışmanın okul öncesi eğitim öğretmenleri ve aileler arasındaki işbirliği, beklenti, paylaşım ve hedef belirleme noktasında yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Eğitim, İlkokula Hazır Oluş, Anneler