Bildiri Konusu:Okul Öncesi Eğitimde Öğretmen Yetiştirme


Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocukların Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargılarını Destekleyen Uygulamaları ve Davranışları
Erken çocukluk eğitimi, çocukların cinsiyet rolleri, cinsiyet stereotipleri ve cinsiyet kimliği hakkında ne düşündüklerini şekillendirir ve çocukları etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Okul öncesii öğretmenleri çocukların gelişiminde çok önemli bir rol oynarlar (Carlo ve diğerleri, 2003; Carlo, 2006; Grusec, 2006; Carbera ve diğerleri, 2022).
Okul Öncesi öğretmenlerinin sınıf içi uygulamaları, davranışları ve kullandıkları malzemeler çocukların toplumsal cinsiyet kalıp yargılarını şekillendirmektedir (Chick ve diğerleri, 2002). Ayrıca, öğretmenler, çocuklarla arasındaki ilişkileri, sınıf yönetimlerini ve pedagojik kararlarını etkileyen bu cinsiyet stereotiplerini açıkça veya dolaylı olarak sergileyebilirler (Hamel, 2021). Okul öncesi öğretmenleri, sınıfta cinsiyeti vurgulayarak çocuklar için cinsiyeti fark edilir hale getirebilirler ve öğretmenler tarafından sürekli olarak vurgulandığında, çocuklara cinsiyetin insanları kategorilendirmenin önemli bir yolu olduğu mesajını verebilirler (Hamel, 2021).Örnek vermek gerekirse,okul öncesi öğretmenleri kız çocuklarıının fiziksel görünümleri ile ilgili yorum yaparken, erkek çocuklarınn fiziksel becerieri ve akademik başarıları ile ilgili yorumlar yapabilir. Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin çocukların toplumsal cinsiyet kalıp yargılarını destekleyen uygulamalarını ve davranışlarını incelemektir. Araştırma deseni olarak durum çalışması benimsenmiştir. Araştırmanın örneklemi, Karaman'da bir devlet okulunda görev yapan iki okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır.Veriler araştırmacı tarafından geliştirilen öğretmen gözlem formları aracılığıyla toplanmıştır ve bu gözlemler 8 hafta boyunca haftada 2 gün olmak üzere devam etmiştir. Araştırma soruları şu şekildedir.
1-)Okul öncesi öğretmenleri, çocukları geleneksel olarak kız ve erkek çocuklarının tercih ettiği oyuncaklarla oynamaya teşvik ediyor mu?
2-) Okul öncesi öğretmenleri, çocukları erkek ve kız çocuklarının baskın olduğu faaliyetlere katılmaya teşvik ediyor mu?
3-) Okul öncesi öğretmenleri sözel kalıp yargılar kullanıyor mu ve çocukların cinsiyetlerine göre gösterdiği ilgi değişiyor mu?
İlk araştırma sorusunun bulguları ile başlamak gerekirse, ilk öğretmen, geleneksel olarak kadınsı oyuncakları (N=6) diğer öğretmene göre daha fazla teşvik etmiştir (N=2) (Barbie bebek, prenses kostümü, oyuncak bebek, oyuncak ayakkabı, takı, makyaj seti, boncuk vb.). Ayrıca nötr oyuncaklar da ilk öğretmen tarafından(N=4) diğer öğretmene göre daha fazla teşvik edilmiştir.(N=3) (Boya kalemleri, bahçe aletleri, doktor kitleri, oyun hamurları, ksilofon, hayvanat bahçesi hayvanları, bilgi kartları vb.). Oyuncaklar ile ilgili son olarak, ilk öğretmen geleneksel olarak erkeksi oyuncakları (N=7) diğer öğretmene göre daha fazla teşvik etmiştir (N=2) (Süper kahraman kostümü, uzaktan kumandalı araba, kamyon, örümcek adam, alet çantası, oyuncak tabanca ve silahlar, oyuncak askerler vb.). İkinci araştırma sorusuna yönelik olarak, ilk öğretmen aynı şekilde erkek çocuklarının baskın olduğu aktivitelere ve alanlara (N=4) diğer öğretmene göre daha fazla teşvik etmiştir (N=2) (Blok merkezi, bilim merkezi, açık havada oyun, fiziksel oyun). Kız çocuklarının baskın olduğu aktivitelere ve alanlara teşvik etme açısından yine ilk öğretmen (N=4) diğer öğretmene göre daha fazla teşvikte bulunmuştur (Drama ve sanat merkezi, evcilik köseşi). Son olarak okul öncesi öğretmenlerinin sözel kalıp yargılar kullanması ile ilgili olarak, iki öğretmen de bu ifadeleri benzer şekilde kullanmıştır. Örneğin, çocuklarla etkileşim kurarken sözel kalıp yargısal ifade kullanımına yönelik olarak, ilk öğretmen gruptaki çocukları çağırırken “kızlar” ve “erkekler” ifadelerini kullanmıştır. Benzer olarak, diğer öğretmen kızlara "tatlım", "kuzucum" şeklinde hitap ederken , erkeklere “oğlum” demiştir. Çocukların fiziksel görünümleri, becerileri ve kişisel özellikleri hakkında yorum yapma ile ilgili olarak, ilk öğretmen sık sık kızların saç modellerinden bahsedip, onların saçlarıyla ilgilenirken erkek çocuklarının fiziksel becerilerini övmüştür..Diğer öğretmen de benzer davranışları sergilemiştir. Kız çocuklarının daha çok saçlarıyla ve kıyafetleri ile ilgilenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları, Okul Öncesi Öğretmenleri