Bildiri Konusu:Erken Çocukluk Eğitiminde Fen-Matematik Eğitimi ve Erken Okuryazarlık


Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Fen Arka Planı, Fen Öğretimine Yönelik Tutum ve İnançlarının Yordayıcısı Olabilir mi?
Erken çocuklukta fen eğitiminin önemi ve gerekliliği konusunda fikir birliğine varılmış olsa da önemli sorular araştırmacıları ve eğitim paydaşlarını meşgul etmektedir. Bu sorular, çocukların feni en iyi nasıl deneyimleyebileceği, hangi öğretim yöntemlerinin okul öncesi fen öğretiminde etkili olabileceği ve öğretmenlerin rolü gibi pek çok öğretimsel soruna yanıt aramak için ortaya konmaktadır.

Okul öncesi dönemde fen öğretimi araştırmaları son yıllarda kuram ve uygulama boyutlarıyla birçok yönden nitelikli fen öğretiminin bileşenlerini, standartlarını ve yöntemlerini incelemek üzerine yoğunlaşmaktadır. Ayrıca, özellikle okul öncesi öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının fen öğretimi hakkında görüşlerini ve uygulama durumlarını inceleyen çalışmalarda pedagojik alan bilgileri, bilim/ fen öğretimine yönelik öz- yeterlilik ve inançları, kullandıkları yöntemler ortaya konmaktadır. Bu çalışmalar ışığında öğretmenlerin büyük çoğunluğunun kendilerini fen öğretmeye yetersiz bulduğunu (Ekinci Vural ve Hamurcu, 2008; Genç Kumtepe, Kumtepe, ve Batmaz, 2013; Güler ve Hazır Bıkmaz, 2002; Ünal ve Akman, 2006) ve sınırlı çeşitte yöntemler kullandıklarını (Çınar, 2013; Karamustafaoğlu ve Kandaz, 2006; Saçkes, Trundle, & Bell, 2013) söylemek mümkündür.

Okul öncesi öğretmenlerinin, çocuklara erken fen deneyimleri kazanabilecekleri öğrenme ortamlarının sunulmasında önemli bir rol oynadığı açıktır (Olgan vd., 2014). Bu nedenle, öğretmen tutumları ve inançları, okul öncesi sınıflarda fen öğretiminin uygulanma sıklığını ve niteliğini etkileyen faktörlerden bazıları olarak kabul edilmektedir (Maier vd., 2013). Bu noktada okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik inanç ve tutumlarını inceleyen çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Ancak öğretmen adaylarının mesleki yaşantılarında uygulayacakları fen öğretimine ilişkin tutum ve inançlarına etkisi olabilecek arka plan faktörleri inceleyen çalışmalar sınırlıdır. Öğretmen adaylarının sahip oldukları epistemolojik inançları ve lisans eğitimi öncesindeki fen öğrenme yaşantıları bu çalışma kapsamında incelenmek istenen iki faktör olarak belirlenmiştir.

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmen adaylarının fen yaşantıları ve epistemolojik inançları ile fen öğretimine yönelik tutum ve inançları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır.

İlişkisel tarama deseninde tasarlanan bu araştırmada, 122 öğretmen adayından nicel yöntemler kullanılarak veri toplanmıştır. Veri toplama araçları olarak demografik bilgi formu, epistemolojik inançlar ölçeği (Conley vd., 2004; Özkan, 2008), fen öğretimine yönelik inançlar (Enochs ve Riggs, 1990; Tekkaya vd., 2010) ve fen öğretimi tutum ölçeği (Thompson ve Shringley, 1986; Tekkaya vd., 2010) kullanılmıştır. Ölçme araçlarından elde edilen veriler istatistiksel analiz yöntemlerinden regresyon analizi ile çözümlenecektir.

Conley, A.M., Pintrich, P.R., Vekiri, I., & Harrison, D. (2004). Changes in epistemological beliefs in elementary science students. Contemporary Educational Psychology, 29, 186 - 204.

Çınar, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerin fen ve doğa konularının öğretiminde kullandıkları etkinliklerin belirlenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 364–371.

Ekinci Vural, D., & Hamurcu, H. (2008). Preschool teacher candidates’ self-efficacy beliefs regarding science teaching lesson and opinions about science. Elementary Education Online İlköğretim Online, 7(72), 456–467.

Enochs, L. G., & Riggs, I. M. (1990). Further development of an elementary science teaching efficacy belief instrument: a pre-service elementary scale. School Science and Mathematics, 90, 694-706.

Genç Kumtepe, E., Kumtepe, A. T., & Batmaz, B. (2013). The convergence of perceived efficacy beliefs and sciencing in early childhood classrooms. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 85–99.

Güler, D., & Hazır Bıkmaz, F. (2002). Anasınıflarında fen etkinliklerinin gerçekleştirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri, Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(2), 249–267.

Karamustafaoğlu, S., & Kandaz, U. (2006). Okul öncesi eğitimde fen etkinliklerinde kullanılan öğretim yöntemleri ve karşılaşılan güçlükler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 65–81.

Maier, M. F., Greenfield, D. B., & Bulotsky-Shearer, R. J. (2013). Development and validation of a preschool teachers’ attitudes and beliefs toward science teaching questionnaire. Early Childhood Research Quarterly, 28(2013), 366-378.

Olgan, R., Güner Alparslan, Z., & Öztekin, C. (2014). Factors influencing pre-service early childhood teachers’ outcome expectancy beliefs regarding science teaching. Eğitim ve Bilim, 39(173), 288-298.

Özkan, Ş. (2008). Modeling elementary students’ science achievement: the interrelationships among epistemological beliefs, learning approaches and self-regulated learning strategies. (Unpublished doctoral thesis). Middle East Technical University, Ankara, Türkiye.

Saçkes, M., Trundle, K. C., & Bell, R. L. (2013). Science learning experiences in kindergarten and children’s growth in science performance in elementary grades, Eğitim ve Bilim, 38(167), 114-126.

Tekkaya, C., Olgan, R., & Güner, Z. (2010, Eylül). Okul öncesi öğretmen adaylarının epistemolojik inançları, fen öğretimine yönelik tutum ve özyeterlikleri. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde bildiri olarak sunulmuştur, İzmir, Türkiye.

Thompson, C. L., & Shrigley, R. L. (1986). What research says: revising the science attitude scale. School Science and Mathematics, 86(4), 331-343.

Ünal, M., & Akman, B. (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine karşı gösterdikleri tutumlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 251–257.

Anahtar Kelimeler: fen öğretimi, tutum ve inançlar, öğretmen adayı