Bildiri Konusu:Okul Öncesi Dönemde Gelişim ve Gelişimin Değerlendirilmesi
Çocukların Kaygı Düzeyleri Üzerinde Yılmazlığın Etkisi
Amaç
Gelişimin en hızlı basamağı olan okul öncesi dönemde, çocuğun diğer tüm gelişim alanlarıyla birlikte sosyal-duygusal gelişiminin de iyi oluşu birçok faktörle doğrudan ilişkilidir. Kaygı da gelişimi etkileyen faktörlerden biridir. Kaygılar, çocukların günlük olarak karşılaşabileceği normal duygulardır ancak yönetilemediklerinde, günlük hayatı etkileyen ve tekrarlayan; gerginlik, ağlama, aşırı öfke, ölüm korkusu gibi güçlü duygularla ortaya çıkan kaygı bozukluklarına dönüşür (Güngör, 2009). Çocuklarda kaygı bozukluğu gibi ortaya çıkabilecek psikopatolojilerin ortaya çıkma olasılığını artıran risk faktörleri arasında olumsuz yaşam koşulları, yoksulluk, aile içinde ya da dışında gerçekleşen ihmal ve istismar, ebeveyn desteğinin eksikliği, düşük benlik saygısı gibi faktörler yer almaktadır.
Kaygıyı etkileyen birçok faktör olduğu gibi kaygıyla baş etmede etkili olabilecek birçok öge de bulunmaktadır. Bu ögelerden biri de çocukların ruh sağlığı için koruyucu bir faktör olan yılmazlık veya psikolojik sağlamlıktır. Olumsuz yaşam koşullarında bireyin baş etme becerilerini kullanması, adapte olması ve olumsuz süreçleri yönetme ve üstesinden gelme gücünü ifade eden yılmazlığın (Garmezy, 1993; Kaner, Bayraklı ve Güzeller, 2011; Öğülmüş, 2001) da çocukların kaygı düzeyleri üzerindeki etkisinin araştırılması erken çocuklukta kaygıya yönelik koruyucu ve önleyici çalışmalar yapılabilmesi için oldukça gereklidir. Bu doğrultuda bu araştırmada çocukların kaygı düzeyleri üzerinde yılmazlığın etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada aşağıdaki alt problemlere cevap aranacaktır: - Demografik değişkenlere göre çocukların kaygı düzeyleri arasında fark var mıdır?
- Demografik değişkenlere göre çocukların yılmazlıkları arasında fark var mıdır?
- Çocukların yılmazlıkları ile kaygı düzeyleri üzerinde arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
- Çocukların yılmazlıkları kaygı düzeylerini yordamakta mıdır?
Yöntem
Bu araştırma nicel araştırma yöntemlerinden betimsel araştırma yöntemi ile tasarlanmıştır. Araştırmanın örnekleminin belirlenmesinde uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Uygun örnekleme yöntemi, rastgele ya da sistematik örnekleme yoluyla katılımcı seçmenin mümkün olmadığı durumlarda, mevcut ve erişilebilir kişilerin örnekleme dahil edildiği yaklaşımdır (Fraenkel, Wallen & Hyun,2012). Araştırmaya 5-6 yaşlarında çocuğu olan 447 anne baba katılmıştır. Araştırmaya katılmaya gönüllü olan kişiler Google form aracılığıyla çevrimiçi ortamda Çocuk Kaygı Ölçeği ve 5-6 Yaş Çocuklar için Ego Sağlamlığı ölçeklerini doldurmuşlardır. Çocuk Kaygıları Ölçeği Spence, Rapee, McDonald & Ingram (2001) tarafından geliştirilmiş ve Güngör ve Buluş (2016) tarafından Türkçe'ye uyarlaması yapılmıştır. 28 maddeden oluşan ölçek 5’li likert tipi olup, iç tutarlılık katsayısı .89 olarak bulunmuştur. Ölçek anne-baba tarafından doldurulmakta ve 1 ‘Hiçbir zaman doğru değil’ 5 ‘Her zaman doğru’ olarak belirtilmektedir. 5-6 Yaş Çocukları için Ego Sağlamlığı Ölçeği ise Eisenberg ve ark. tarafından (1996) geliştirilişmiş, Türkçe’ye Önder ve Gülay-Ogelman tarafından (2011) uyarlanmıştır. 12 maddeden oluşan ölçeğin her bir maddesi, anne-baba tarafından 1 ile 9 arasında puanlanarak doldurulmaktadır. Ölçeğin Türkçe formunun iç tutarlık katsayısı anne formu için .86, baba formu için .89 olarak bulunmuştur. Verilerin analizinde t-testi, ANOVA, Pearson korelasyon katsayısı ve regresyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular
Araştırmanın bulgularına göre çocukların kaygı düzeyleri ve yılmazlıklarının cinsiyet ve yaş değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur. Buna ek olarak çocukların yılmazlık düzeyleri anne baba eğitim duruma göre değişmezken kaygı düzeylerinin anne baba eğitim durumuna göre anlamlı farklılık gösterdiği; öğrenim durumu ilkokul-ortaokul olan anne babaların çocuklarının kaygı düzeylerinin lisans-lisansüstü olan ebeveynlerin çocuklarının kaygı düzeylerinden daha yüksek olduğu bulunmuştur. Yılmazlık ve kaygı arasındaki ilişki incelendiğinde ise çocukların yılmazlık ve kaygı düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu; yılmazlık düzeyi yüksek olan çocukların kaygı düzeylerinin düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca yapılan regresyon analizi sonuçları çocukların yılmazlıklarının kaygı düzeylerini anlamlı bir şekilde yordadığını; yılmazlığın, kaygı düzeylerindeki değişimin %5’ini açıkladığını göstermiştir.
Kaynakça
Eisenberg, N., Fabes, R. A., Guthrıe, I. K., Murphy, B. C., Maszk, P., Holmgren, R., & Suh, K. (1996) The relations of regulation and emotionality to problem behavior in elementary school children. Development and Psychopathology, 8, 141–162.
Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill Education : New York.
Garmezy, N. (1993) Children in poverty: resilience despite risk. Psychiatry 56,127–136.
Güngör, H. ve Buluş, M. (2016) Ebeveyn mükemmeliyetçiliğinin 5-6 yaş okul öncesi dönem çocuklarının algılanan kaygı düzeyini öngörmedeki rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 147-159.
Kaner, S., Bayraklı, H. ve Güzeller, C. O. (2011). Anne-babaların yılmazlık algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12 (2), 63-83.
Öğülmüş, S. (2001). Bir kişilik özelliği olarak yılmazlık. I. Ulusal Çocuk ve Suç Sempozyumu: Nedenler ve Önleme Çalışmaları, Ankara (29-30 Mart).
Önder, A. ve Ogelman, H. G. (2011). Beş-Altı Yaş Çocukları için Ego Sağlamlığı Ölçeğinin (Öğretmen-anne-baba formları) güvenirlik geçerlik çalışması. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 2(1), 5-21.
Spence, S.H., Rapee, R., McDonald, C. ve Ingram, M. (2001). The structure of anxiety symptoms among preschoolers. Behaviour Research and Therapy, 39, 1293-1316.
Anahtar Kelimeler: erken çocukluk, kaygı, yılmazlık
The Effect of Resilience on Children's Anxiety Levels
Keywords: early childhood period, anxiety, resilience