Bildiri Konusu:Okul Öncesi Dönemde Güncel Sorunlar


Okul Öncesinde Yürütülen Rehberlik Hizmetlerine İlişkin Öğretmen Görüşleri
Gelişen teknoloji ve dönüşen dünyada bireyden beklenen yeterlikler zamanla değişebilmektedir. Erken çocukluk döneminde kendini tanımanın bu değişimlere uyum sağlamada önemli olacağı düşünülmektedir. Bireyin kendini tanıması ve potansiyelini gerçekleştirmesinde ise erken çocukluk döneminde kendisine sunulan rehberlik hizmetleri faydalı olacaktır. Okul öncesi dönemden itibaren çocuğa sunulan rehberlik hizmetleri okula uyum sürecini kolaylaştırmakta, gelişimlerini bütüncül olarak desteklemeye katkı sunmakta ve çocukların sahip olduğu yetenekleri, potansiyeli ortaya çıkarmasında fırsat sunmaktadır. Rehberlik hizmetlerinin okul öncesi eğitimdeki yeri ve önemi Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Porgramının (2013) bir özelliği olarak rehberlik hizmetlerine yapılan vurguyla ayrıca ortaya konmaktadır. Programla uyumlu olarak çocuklara sunulması hedeflenen rehberlik hizmetlerinde kaynak oluşturması adına Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünce Okul Öncesi Eğitim Rehberlik Programı (2012) da hazırlanarak öğretmen görüşlerine sunulmuştur.
Rehberlik hizmetlerinin uygulanmasındaki anahtar rol ise öğretmenlerdedir. Bu bakımdan öğretmenlerin rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin, uygulama pratiklerinde gerçekleştirdikleri süreçlerin ve okul öncesi eğitim rehberlik programına dair görüşlerinin; okul öncesi eğitimde gerçekleştirilebilecek rehberlik hizmetlerinin çeşitlilik, içerik ve sıklığını etkileyebileceği fikri araştırmanın problem durumunu oluşturmaktadır.
Araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin sınıf içinde yürüttükleri rehberlik çalışmalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Bu kapsamda araştırmada öğretmenlerin sınıf içerisinde çocuklarla yaptıkları rehberlik çalışmaları, velilerle gerçekleştirdikleri rehberlik çalışmaları, genel anlamda rehberlik çalışmalarını yürütürken karşılaştıkları problemler ve başa çıkma yolları değerlendirilmiştir. Bununla birlikte okul öncesi öğretmenlerin okul yönetimi ve rehber öğretmenlerle gerçekleştirdikleri iş birliği ile okul öncesi rehberlik programından faydalanma durumları incelenmiş, programa ilişkin görüşleri alınmıştır.
Araştırmada nitel yöntem ve durum deseni kullanılmıştır. Araştırma amacında bahsedilen mevcut durumun incelenerek betimlenmesi üzere uygunluğu ile bu yöntem tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu gönüllülük ilkesi uyarınca ve kartopu örnekleme yönteminden faydalanılarak tüm Türkiye’de görev yapan okul öncesi öğretmenleri arasından belirlenmiştir. Araştırmaya 25 kadın 4 erkek okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Araştırma kapsamında okul öncesi öğretmenlerinin sınıf içi rehberlik çalışmalarına ilişkin araştırmacılar tarafından geliştirilen ve uzman görüşleri alınarak son hali verilen 9 maddelik demografik bilgi formu ile 12 maddeden oluşan anket formu kullanılmıştır. Veri toplama araçları “Google Forms” platformuna aktarılmış ve gönüllü olarak katılmak isteyen öğretmenlerle dijital kanallar aracılığıyla paylaşılmıştır. Etik kurul izni alınan araştırmanın verileri gönüllü katılımcıların hazırlanan çevrimiçi forma araştırma katılım onamı vermesinin ardından soruları yanıtlaması ile tamamlanmıştır. Her bir katılımcının yanıtlama sürelerine göre formun ortalama yanıtlama süresi 18 dakika olarak hesaplanmıştır. Verilerin toplanması süreci toplamda iki haftaya yayılmıştır.
Verilerin analizinde içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Buna göre öncelikle iki kodlayıcı tarafından tüm görüşme formları taranarak her bir soruya ilişkin kategoriler ve alt kategoriler alan yazın temelinde oluşturulmuştur. Ardından anketlerin yaklaşık üçte biri kapalı kodlamaya uygun olarak aynı kodlayıcılar tarafından ayrı ayrı kodlanmış ve aralarındaki uyum katsayısı incelenerek kabul edilebilir düzeyde olduğu belirlenmiştir. Son olarak kodlayıcılar arası farklılıkların oluşturduğu durumları gidermek üzere görüşmeler gerçekleştirilmiş ve kodlayıcılar arası görüş birliğine varılarak kalan formlar kodlayıcılar arasında paylaşılıp analiz edilmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre okul öncesi öğretmenlerinin büyük çoğunluğu sınıf içi rehberlik çalışmalarının değerlendirilmesinde informal yöntem ve tekniklerden gözlem yöntemini kullandıklarını ifade etmiştir. Okul öncesi öğretmenlerinin sınıfta çocuklarla gerçekleştirdikleri rehberlik çalışmaları okul öncesi eğitim rehberlik programında ifade edilen yeterlik alanlarına göre değerlendirildiğinde; gerçekleştirilen etkinliklerin çoğunlukla kendini kabul yeterlik alanına yönelik olduğu, bunu kişilerarası ilişkiler yeterlik alanının takip ettiği belirlenmiştir. Öğretmenlerin ankete verdikleri yanıtlara göre aile ve toplum yeterlik alanında herhangi bir çalışma gerçekleştirmedikleri anlaşılmıştır. Öğretmenler rehberlik etkinliklerini sıklıkla oyun ile Türkçe etkinlik türlerinde ve oyun ile drama öğretim yöntemlerinden faydalanarak uyguladıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenler velilerle gerçekleştirdikleri rehberlik çalışmalarında ise çoğunlukla aile katılımı etkinliklerine başvurduklarını ifade etmişlerdir. Araştırmaya katılan okul öncesi öğretmenlerinin sınıf içi rehberlik çalışmalarını yürütürken yaşadıkları problemlerin büyük bir oranda sınıf mevcudunun fazla olmasından kaynaklı olduğunu ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu okul öncesi sınıf rehberlik programından “bazen” faydalandığını söylerken; okul öncesi eğitim rehberlik programına ilişkin görüşlerinin genel olarak olumlu ve geliştirilebilir yönde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Okul öncesi rehberlik programı, okul öncesi öğretmenleri, okul öncesi rehberlik etkinlikleri

Teacher Views on Guidance ve Counselling Services in Early Childhood
Expectations about individuals’ competencies have been greatly changed due to the developments in technology. For that reason, recognizing ones’ own strengths and potential in early childhood education will help individuals adapt to these changes where guidance and counselling services in early childhood education play an important role. The guidance and counselling services in early childhood education help children adapt to school environment and support children’s holistic development by identifying their strengths and weaknesses. The Preschool Education Program (2013) in Turkey also emphasizes the importance of guidance and counselling services. In line with the program, Preschool Education Guidance and Counselling Program (2012) developed by General Directorate of Special Education Guidance and Counselling Services has been also used to support teachers.
Teachers play a key role in guidance and counselling practices. Therefore, teacher perspectives on guidance and counselling services might help to explore the diversity, content and frequency of the services provided to children.
The aim of the current study is to investigate teacher perspectives on the guidance and counselling activities they do in classroom. Within this scope, the guidance and counselling activities they do in classroom, the activities they do with parents, the problems they face during the activities and their coping strategies were examined. In addition, preschool teachers’ cooperation with school management and school counselors and the extent they make use of the guidance and counselling program were evaluated.
Qualitative method was employed in order to investigate the situation in depth. The participants were retrieved by snowball sampling. 25 female and 4 male preschool teachers volunteered to participate in the study across Turkey. A demographic form with 9 items and a survey with 9 questions developed by the researchers were used for the data collection. A Google Form was designed for the data collection, and it was shared on digital platforms. After the procedures of the ethical committee, the volunteering teachers completed the online form. The average response time of the participants were 18 minutes, and the date was collected in two weeks.
Content analysis was used for the collected data. Two coders were rated all the forms and created categories and subcategories for each item with reference to literature. After that, one third of the forms were coded separately by the same coders and the coefficient of concordance was checked. Following that, the difference between the coders were discussed to reach a consensus among the coders. Lastly, the rest of the forms were shared between the coders to be analyzed.
The results of the study indicated that the majority of the preschool teachers reported that they used observation as an informal method and technique to evaluate the guidance and counselling practices in classroom. When the guidance and counselling activities teacher do in classroom were classified based on the competencies in the preschool education guidance and counselling program; we found that most of the activities were aimed at self-acceptance, followed by interpersonal relationships. The results also showed that the teachers did not do any activities targeting the competencies in the family and society area. The teachers stated that they did their activities in the form of play and Turkish language activities by making use of play and drama. Family involvement was also one of the most resorted subjects that the teachers used in the activities they did with parents. The classroom size was one of the biggest problems that the teachers faced in classrooms. Most of the teachers reported that they “sometimes” used the preschool guidance and counselling program in classroom and that they have quite positive attitudes towards the program while stating that it might be improved.

Keywords: Preschool guidance and counselling program, preschool teachers, preschool guidance and counselling activities