Bildiri Konusu:Erken Çocukluk Eğitiminde Fen-Matematik Eğitimi ve Erken Okuryazarlık
Bilgi işlemsel düşünmeye dayalı sıralama etkinliklerinin 60-72 aylık çocuklarının örüntü becerisine etkisinin incelenmesi*
Günümüz teknolojisinde bilgiyi hazır alan bireyler yerine teknolojiyi üreten ve geliştiren bireyler yetiştirmek amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda bilgi işlemsel düşünme becerilerinin kazandırılmasına erken dönemde ihtiyaç duyulmaktadır. Bu beceriyi kapsayan etkinliklerle çocuklar erken dönemde bilgi işlemsel düşünme deneyimleri kazanarak problemlerdeki örüntüleri daha kolay fark edebileceği öngörülmektedir. Erken dönemde bilgi işlemsel düşünme becerisini kazandırılması ilerleyen dönemlerde çocukların teknolojiyi üretmesinde de önemli rol oynayacağı düşünülmektedir. İlgili alanyazın incelendiğinde bilgi işlemsel düşünmeye yönelik yapılan çalışmaların ağırlığının fen eğitiminde görülmektedir. Bu çalışmaların yaş aralığı incelendiğinde ise değişiklik göstermekle birlikte daha çok ortaokul seviyesinde çocuklara yapılan etkinliklerin etkisini incelemeye yönelik çalışmaların olduğu görülmüştür. (Adsay, vd., 2020; Batı, vd.,, 2017; Kılıç, 2021; Kurt, Topçu, 2019; Sarı ve Karaşahin, 2020). Buna karşın bilgi işlemsel düşünme becerisinin kazandırılmasına yönelik erken çocukluk dönemi matematik eğitimiyle ilgili alınyazın incelendiğinde ise sınırlı sayıda çalışma bulunmuştur ve bu çalışmalarda matematik etkinlikleri ya scratch programıyla bütünleştirilmiştir ya da algoritmaya dayalı matematik etkinliklerinin bilgi işlemsel düşünmeye etkisi incelenmiştir (Atabay ve Albayrak, 2020; Ataman-Uslu, 2018; Ceylan, 2020). Bu noktadan hareketle bu çalışmanın amacı, bilgi işlemsel düşünmeye dayalı sıralama etkinliklerinin 60-72 aylık çocuklarının örüntü becerisine etkisinin incelenmesidir. Çalışmada öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Çalışma İstanbul ili Avrupa yakasında yer alan bağımsız devlet anaokulunda gerçekleştirilmiştir. Çalışma yapılmadan önce gerekli etik izin ve ebeveyn onayları alınmıştır. Çalışmanın katılımcılarını normal gelişim gösteren resmi bir devlet anaokuluna devam eden 60-72 aylık toplam 39 (deney grubu 21- kontrol grubu 18) çocuk oluşturmaktadır. Çalışmada araştırmacılar tarafından “Bilgi İşlemsel Düşünmeye Dayalı Sıralama Etkinlikleri” hazırlanmıştır. Çalışmada bilgi işlemsel düşünme ve alt boyutlarına dayalı sıralama etkinlikleri nitelikli bir problem ile harmanlanarak sunulmuştur. Nitelikli bir problem; veri düzenleme, ayrıştırma,örüntü tanıma, örüntü genelleme, soyutlama ve algoritma süreçlerini içerisinde barındırdığından bir veya birkaç adım işlemde çözülemeyecek türde olmasının da örüntü becerisi üzerinde etkili olacağı düşünülerek hazırlanmıştır. Hazırlanan etkinlikler 6 hafta boyunca deney grubuna uygulanmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu ve Güven ve diğerleri (2019) tarafından geliştirilen "Okul Öncesi Örüntü Becerileri Testi" kullanılmıştır. Çalışmaya başlamadan önce deney ve kontrol grupları seçilmiştir. Seçilen gruplara ön-testler uygulanmıştır. Deney ve kontrol grupları için hesaplanan veri setlerinin normal dağılım sergilediği görülmektedir. Aynı zamanda basıklık çarpıklık katsayılarına da bakılarak veri setlerinin normal dağılım sergilediği belirlenmiştir. İki örneklemin (grup) birbirinden bağımsız olması, bağımlı değişkenlerin aralık veya oran ölçek düzeyinde ölçülmüş olması, normallik ve homojenlik varsayımlarının sağlanması parametrik test varsayımlarını karşılamaktadır. Deney ve kontrol grubunda yer alan çocukların öntest uygulamaları, sontest uygulamaları, sontest-öntest fark puanları arasındaki farklılık Bağımsız t-Testi ile analiz edilmiştir. “Bilgi İşlemsel Düşünmeye Dayalı Sıralama Etkinlikleri” uygulaması öncesinde deney ve kontrol gruplarının Okul Öncesi Örüntü Becerileri Testi puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığı incelenerek ön-testler arasında anlamlı fark olmadığı görülmüştür. Bununla birlikte deney grubunda yer alan çocukların Okul Öncesi Örüntü Becerileri Testi’nden aldıkları ön test ile son test puanları anlamlı fark olup olmadığı incelendiğinde anlamlı fark bulunduğu gözlenmiştir. Bu durumda deney grubunda yer alan çocukların örüntü becerisinin uygulama öncesine göre arttığı söylenebilir. Aynı durum kontrol grubun için de geçerlidir. Deney ve kontrol grubunda yer alan çocukların Okul Öncesi Örüntü Becerileri Testi’nden aldıkları son test puanları incelendiğinde deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Alan yazındaki araştırmalara bir bütün olarak bakıldığında ise çocukların daha fazla etkileşime girebildiği robotik kodlama araçları, Scratch, dijital oyunlar gibi eğitsel araçlarla yürütülen öğrenme etkinliklerinin bilgi işlemsel düşünme becerisini arttırmada büyük bir rolü olduğu göze çarpmaktadır. (Bal, 2019; Sırakaya; 2019; Oluk, vd., 2018). Çocukların temas edebildikleri, problemi çözme basamaklarını kullandığı etkinliklerin bilgi işlemsel düşünme becerisini arttırdığı söylenebilir. Bu bakımdan yapılan çalışmada uygulanan etkinliklerde kullanılan araç, yöntem-tekniğin, alan yazındaki çalışmalarla örtüşmektedir. Araştırmamızdan elde edilen sonuçlar bu sonuçlarla benzerlik göstermektedir.
* Bu bildiri TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı tarafından desteklenen "Bilgi işlemsel düşünmeye dayalı sıralama etkinliklerinin 60-72 aylık çocuklarının örüntü becerisine etkisinin incelenmesi" isimli projenin sonuç raporunun bir kısmından üretilmiştir.
Anahtar Kelimeler: bilgi işlemsel düşünme, erken çocukluk döneminde matematik eğitimi, örüntü