Bildiri Konusu:Okul Öncesi Dönemde Gelişim ve Gelişimin Değerlendirilmesi


Çocuk Sosyal Tercih Ölçeği-3 (Ebeveyn ve Öğretmen Formu): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Amaç: Sosyal ortamlarda sergilenen yaklaşma-kaçınma eğilimlerinin farklı kombinasyonları doğrultusunda oluşan bir modelle açıklanan sosyal içe dönüklük, çocuğun kendini sosyal etkileşim fırsatlarından uzaklaştırdığı ve sosyal ortamlarda genellikle yalnız davranışlar sergilediği süreç olarak ifade edilmektedir. Bununla birlikte bu süreci tanımlamak için bir şemsiye terim olarak da kullanılan sosyal içe dönüklük kavramı; utangaçlık, asosyallik ve sosyal kaçınma olmak üzere üç alt boyutta ele alınmaktadır. Çocuğun sosyal ortamlarda kaygı duyması ve sosyal yenilik karşısında tedirgin davranışlar sergilemesi utangaçlık; korku ya da kaygı olmaksızın tek başına oyun oynamayı tercih etmesi ve ilgisini çeken bir durum olduğunda akranlarıyla etkiletişim kurmakta zorluk çekmemesi asosyallik; hem yalnız olmayı hem de sosyal etkileşimlerden kaçınma davranışları göstermesi sosyal kaçınma olarak açıklanmaktadır. Genel olarak sosyal ortamlarda kendilerini geri çeken içe dönük çocuklar, hem toplum hem de öğretmenler tarafından ağırbaşlı olarak nitelendirildikleri gibi sınıf ortamında bu davranışların sosyal onay görmesi çocukların sosyal etkileşim fırsatlarından faydalanamamalarına neden olabilmektedir. Ayrıca içe dönük çocukların sessiz, sakin tavırlarının mizaçlarının bir parçası olarak görülmesi ve yıkıcı davranışlar sergilemeyerek başka çocuklara zarar vermiyor olması da bu durumu ihmal edilebilir kılmaktadır. Bu bağlamda okul öncesi dönemde sosyal içe dönük davranışları belirleyebilmek, sınıf içinde bu davranışları gösteren çocukların akranları ile olan etkileşimlerinde ne gibi sosyal tercihlerde bulunabileceklerini saptayabilmek ve sosyal içe dönüklüğü farklı boyutlarıyla (utangaçlık, asosyallik ve sosyal kaçınma) değerlendirebilecek bir ölçeğin özellikle sosyal içe dönük davranışlar gösteren çocukları sınıf içinde daha görünebilir kılabilmesi adına önemli olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmada, sosyal içe dönüklüğün alt boyutlarını ölçmek için kullanılan Coplan ve arkadaşları (2018) tarafından geliştirilen Çocuk Sosyal Tercih Ölçeği-3 ebeveyn formu (Child Social Preference Scale-3) Türkçeye çevrilerek, geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılması amaçlanmaktadır. Ayrıca ölçek öğretmenlere uygulanarak ölçeğin öğretmen formunun da Türk kültürüne uyarlama çalışması yapılmıştır.
Yöntem: Çocuk Sosyal Tercih Ölçeği-3 Ebeveyn Formu (ÇSTÖ-3 EF) geçerlik ve güvenirlik çalışması için Ankara/Yenimahalle’deki iki kurum kreşinde 36-72 aylık çocukları olan 105 ebeveyn ile yapılmıştır. Çocuk Sosyal Tercih Ölçeği-3 Öğretmen Formu (ÇSTÖ-3 ÖF) geçerlik ve güvenirlik çalışması kapsamında ise Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı farklı anasınıfı ve anaokuluna devam eden 334 çocuğun (36-72 aylık) öğretmenine (n=45) ulaşılmıştır. Öncelikle ölçeğin çeviri işlemleri yapıldıktan sonra beş uzmandan görüş alınarak kapsam geçerliğine bakılmış ve ölçekteki tüm maddelerin kalması yönünde karar verilmiştir. ÇSTÖ-3 Ebeveyn Formu yapı geçerliği ve güvenirliği; doğrulayıcı faktör analizi, iç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alfa) ve test tekrar test güvenirliği çalışmaları ile analiz edilmiştir. ÇSTÖ-3 Öğretmen Formu yapı geçerliğini belirlemek amacıyla ilk açımlayıcı faktör analizi sonra doğrulayıcı faktör analizi yapılmış, iç tutarlılık katsayısı ile güvenirliği hesaplanmıştır.
Bulgular: Yapılan analizler sonucunda ÇSTÖ-3 Ebeveyn Formunun 15 madde ve üç faktörlü yapısının doğrulandığı, açıklanan varyans değerlerinin de uygun değerlerde (0.10 ile 0.58) olduğu görülmektedir. Cronbach Alfa iç güvenirlik katsayısı; utangaçlık boyutu için .76, asosyallik boyutu için .69 ve sosyal kaçınma boyutu .67 olarak bulunmuştur. Test-tekrar test güvenirliği çalışmaları sonucunda ölçeğin Pearson momentler çarpımı katsayısı utangaçlık boyutu için .78, asosyallik boyutu için .77 ve sosyal kaçınma boyutu için .85 elde edilmiştir. ÇSTÖ-3 Öğretmen Formunun yapı geçerliğini belirlemek için yapılan açımlayıcı faktör analizi doğrultusunda faktör yükleri .30’un altında olan iki madde ölçekten çıkarılarak, ölçeğin tek boyutlu olduğu ve toplam varyansın %56.47’sini açıkladığı görülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda ÇSTÖ-3 Öğretmen Formunun 13 maddelik tek faktörlü yapısı doğrulanarak, ölçeğin Cronbach alfa katsayısı .92 olarak bulunmuştur.

Sonuç: Elde edilen sonuçlara göre Çocuk Sosyal Tercih Ölçeği-3 Ebeveyn Formunun utangaçlık (7 madde), asosyallik (4 madde) ve sosyal kaçınma (4 madde) olmak üzere üç alt boyut ve 15 maddeden; Çocuk Sosyal Tercih Ölçeği-3 Öğretmen Formunun ise tek boyut ve 13 maddeden oluştuğu belirlenmiştir. Her iki ölçeğinde Türkçe formunun çocukların sosyal tercihlerini belirlemede ve sosyal içe dönük davranışlarını değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araç olduğu görülmüştür.

Bu çalışma "Okul Öncesi Dönemde Sosyal İçe Dönük Çocuklar İçin Hazırlanan Sosyal Beceri Tabanlı Erken Müdahale Programının Etkisi" başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Sosyal içe dönüklük, utangaçlık, asosyallik, sosyal kaçınma, okul öncesi dönem.

Child Social Preference Scale-3 (Parent and Teacher Form): Validity and Reliability Study
Aim: Social withdrawal, which is explained by a model formed in line with the different combinations of approach-avoidance tendencies exhibited in social environments, is expressed as the process in which the child distances himself from social interaction opportunities and generally exhibits lonely behaviors in social environments. However, the concept of social withdrawal, which is also used as an umbrella term to describe this process; It is addressed in three sub-dimensions as shyness, unsociability and social avoidance. It is shyness when the child is anxious in social environments and exhibits uneasy behaviors in the face of social innovation. Prefers to play alone without fear or anxiety and does not have difficulty interacting with peers when there is a situation that interests him, asociality Social avoidance is defined as both being alone and avoiding social interactions. Introverted children, who generally withdraw themselves in social environments, are described as dignified by both the society and teachers, and the social approval of these behaviors in the classroom environment may cause children not to benefit from social interaction opportunities. In addition, the fact that the quiet and calm attitudes of introverted children are seen as a part of their temperament and that they do not harm other children by not exhibiting destructive behaviors make this situation negligible. In this context, a scale that can determine social witdrawn behaviors in the preschool period, determine what social preferences children displaying these behaviors can make in their interactions with their peers in the classroom, and evaluate social introversion in different dimensions (shyness, unsociability and social avoidance), especially showing social introverted behaviors. It is thought to be important in order to make children more visible in the classroom. In this study, it is aimed to carry out validity and reliability studies by translating the Child Social Preference Scale-3 parent form (CSPS-3) developed by Coplan et al. (2018), which is used to measure the sub-dimensions of social withdrawal. In addition, the scale was applied to the teachers and the teacher form of the scale was adapted to Turkish culture.
Method: The Child Social Preference Scale-3 Parent Form (CSPS-3 PF) was conducted with 105 parents with 36-72 months old children in two institutional nurseries in Ankara/Yenimahalle for validity and reliability study. Within the scope of the validity and reliability study of Child Social Preference Scale-3 Teacher Form (CSPS-3 TF), the teachers (n=45) of 334 children (36-72 months old) attending different kindergartens and kindergartens affiliated to the Ministry of National Education were reached. First of all, after the translation process of the scale was done, the content validity was checked by taking the opinions of five experts and it was decided to keep all the items in the scale. CSPS-3 Parent Form construct validity and reliability; were analyzed with confirmatory factor analysis, internal consistency coefficient (Cronbach's Alpha) and test-retest reliability studies. In order to determine the construct validity of the CSPS-3 Teacher Form, confirmatory factor analysis was performed after the first exploratory factor analysis, and internal consistency coefficient and reliability were calculated.
Results: As a result of the analyzes made, it is seen that the 15-item and three-factor structure of the CSPS-3 Parent Form was confirmed, and the explained variance values were within appropriate values (0.10 to 0.58). Cronbach Alpha internal reliability coefficient; .76 for shyness, .69 for unsociability, and .67 for social avoidance. As a result of test-retest reliability studies, the Pearson product-moment coefficient of the scale was .78 for shyness, .77 for unsociability, and .85 for social avoidance. In accordance with the exploratory factor analysis performed to determine the construct validity of the CSPS-3 Teacher Form, two items with factor loads below .30 were removed from the scale, and it was seen that the scale was unidimensional and explained 56.47% of the total variance. As a result of confirmatory factor analysis, the 13-item single-factor structure of the CSPS-3 Teacher Form was confirmed, and the Cronbach's alpha coefficient of the scale was found to be .92.
Conclusion: According to the results obtained, the Child Social Preference Scale-3 Parent Form of three sub-dimensions and 15 items: shyness (7 items), unsociability (4 items) and social avoidance (4 items); It was determined that Child Social Preference Scale-3 Teacher Form of one dimension and 13 items. In both scales, it has been seen that the Turkish form is a valid and reliable tool that can be used to determine children's social preferences and evaluate their social introverted behaviors.

Keywords: Social withdrawal, shyness, unsociability, social avoidance, preschool period.