Bildiri Konusu:Okul Öncesi Çocuk ve Sosyal Çevre


Okul Öncesi Dönem Çocuklarının ve Ebeveynlerinin Toplumsal Cinsiyet Algılarının İncelenmesi
Bu araştırmanın amacı, toplumsal değer ve yargıların oluşturduğu toplumsal cinsiyet kavramının kazanılmasında en uygun dönem olan okul öncesi dönemdeki çocukların ve cinsiyet rolü algılarını çocuklarına doğrudan ya da dolaylı olarak aktardıkları bilinen ebeveynlerin mesleklere yönelik toplumsal cinsiyet algılarının ortaya konulmasıdır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Nitel araştırma, araştırmacının katılımcıların deneyimlerini ve bakış açılarını anlamasına ve bu deneyimleri daha geniş bir bağlam içinde değerlendirmesine olanak tanır (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Betimsel bir tarama çalışması, belirli bir popülasyonun veya olgunun mevcut durumu, özellikleri veya görüşleri hakkında bilgi toplamayı amaçlayan bir araştırma yöntemidir (Büyüköztürk, 2014). Çalışmanın evrenini orta sosyoekonomik düzeyde aile yapılarından gelen 36-72 ay arası okul öncesi eğitimi alan çocuklar ve anne-babaları oluşturmakla birlikte örneklemini, Ağrı ili merkez ilçesinde MEB’e bağlı okul öncesi eğitimi almakta olan 36-72 ay arasındaki her yaş grubu için 10 çocuk olmak üzere toplam 30 çocuk ve anne-babaları olmak üzere toplam 90 kişi oluşturmaktadır. Çalışma grubunda yer alan çocukların tamamı herhangi bir tanı almamış ve kaynaştırma eğitimi almadığı belirtilen çocuklardan oluşmaktadır. Çalışma grubunun oluşturulmasında amaçlı örnekleme yöntemlerinden benzeşik örnekleme tekniği (Patton, 1987) kullanılmıştır. Bu kapsamda mesleklere yönelik toplumsal cinsiyet algılarının belirlenmesi amacıyla çocuklar ve ebeveynler için ayrı ayrı oluşturulmuş olan yarı yapılandırılmış 'Ebeveyn Görüşme Formu' ve 'Çocuk Görüşme Formu' kullanılmıştır. Bununla birlikte çalışma grubunun özelliklerini belirlemek amacıyla demografik bilgi formu kullanılmıştır. “Demografik Bilgi Formu”nda çocukların cinsiyeti, annenin yaşı, babanın yaşı, anne öğrenim durumu, baba öğrenim durumu, anne çalışma durumu, annenin mesleği, babanın mesleği soruları yer almaktadır. Araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formlarının geçerlik güvenirlik çalışması için öncelikle 3 çocuk ve ebeveynlerine pilot uygulama yapılmıştır. Ardından elde edilen verilerle formlar tekrar düzenlenerek okul öncesi eğitimi ve çocuk gelişimi alan uzmanlarına görüşleri alınmak üzere gönderilmiştir. Uzmanlardan gelen dönütler doğrultusunda formlara son şekilleri verilmiştir. Gerekli etik kurul ve MEB izinleri alındıktan sonra okul öncesi eğitim kurumlarına gidilerek öğretmenlere araştırma ile ilgili bilgi verilmiş ve öğretmenlere ‘Gönüllü Katılım Formu (Ebeveyn İzin Formu)’, ‘Demografik Bilgi Formu’ ve ‘Ebeveyn Görüşme Formu’ dağıtılmıştır. Öğretmenlerden, çocukların aileleriyle iletişime geçerek ebeveynlere formları iletmeleri ve doldurduktan sonra ebeveynlerden teslim almaları talep edilmiştir. Bununla birlikte plânlanan veri toplama sürecinde araştırmacılar, çocuklarla birebir görüşerek ‘Çocuk Görüşme Formu’nu uygulamışlardır. Elde edilen veriler, içerik analizi kurallarına göre çözümlenerek okul öncesi dönem çocuklarının ve ebeveynlerinin mesleklere yönelik toplumsal cinsiyet algıları yorumlanmıştır. İçerik analizinde temel amaç, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. Verileri tanımlama ve verilerin içinde saklı olabilecek gerçekleri ortaya çıkarmak için içerik analizinden yararlanılır (Yıldırım & Şimşek, 2008). Okul öncesi dönemdeki üç farklı yaş grubunun (36-48, 48-60 ve 60-72 ay) ele alınmış olması ve ayrıca ebeveynlerin de görüşlerine yer verilmiş olması hem yaşla birlikte çocukların cinsiyet kalıp yargılarının nasıl olduğu hem de çocuklarla ebeveynlerinin mesleklere yönelik toplumsal cinsiyet algılarının benzer ya da farklılıklarının ortaya konulacak olması özgün değeri açısından bu çalışmayı diğerlerinden ayıran en temel ve önemli özelliktir. Çocukların mesleklere yönelik toplumsal cinsiyet algılarıyla birlikte cinsiyet rolü algılarını çocuklarına doğrudan ya da dolaylı olarak aktardıkları bilinen ebeveynlerinin de algılarının nasıl olduğunun ayrıntılı olarak ortaya konması ile çalışmanın eğitimcilere fikir vereceği ve alan yazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

*Bu çalışma, TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı tarafından 1919B012105490 numaralı proje kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça
Büyüköztürk, Ş. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri, (18. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, Çev Edt.). Ankara: Pegem Akademi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Anahtar Kelimeler: Okul öncesi dönem, toplumsal cinsiyet, meslek, ebeveyn

Investigation of Gender Perceptions of Preschool Children and Their Parents
The aim of this research is to reveal the gender perceptions of the children in the preschool period, which is the most appropriate period for the acquisition of the concept of gender formed by social values and judgments, and the gender perceptions of the parents, who are known to convey their gender role perceptions to their children directly or indirectly. In the study, the descriptive survey model, one of the qualitative research methods, was used. Qualitative research allows the researcher to understand participants' experiences and perspectives and to evaluate those experiences in a broader context (Yıldırım & Şimşek, 2008). A descriptive survey study is a research method that aims to gather information about the current status, characteristics, or opinions of a specific population or phenomenon (Büyüköztürk, 2014). The universe of the study consists of children from middle socioeconomic level family structures and their parents who receive preschool education between 36-72 months, and the sample is 10 children for each age group between 36-72 months, who are receiving preschool education affiliated to the Ministry of National Education in the central district of Ağrı province. It consists of a total of 90 people, including 30 children and their parents. All of the children in the study group consisted of children who did not receive any diagnosis and were stated to have not received inclusive education. The homogeneous sampling technique (Patton, 1987), one of the purposive sampling methods, was used in the formation of the study group. In this context, semi-structured 'Parent Interview Form' and 'Child Interview Form', which were created separately for children and parents, were used to determine gender perceptions towards professions. In addition, a demographic information form was used to determine the characteristics of the study group. The “Demographic Information Form” includes questions on the gender of the children, the age of the mother, the age of the father, the education level of the mother, the education level of the father, the employment status of the mother, the occupation of the mother, and the occupation of the father. For the validity and reliability study of the semi-structured interview forms created by the researchers, first of all, a pilot application was made to 3 children and their parents. Then, the forms were rearranged with the obtained data and sent to the experts in the field of preschool education and child development for their opinions. The forms were finalized in line with the feedback from the experts. After obtaining the necessary ethics committee and MEB permissions, preschool education institutions were visited and the teachers were informed about the research and the 'Volunteer Participation Form (Parental Consent Form)', 'Demographic Information Form', and 'Parent Interview Form' were distributed to the teachers. The teachers were requested to contact the families of the children to send the forms to the parents and to receive them from the parents after filling them out. However, during the planned data collection process, the researchers interviewed the children one-on-one and applied the 'Child Interview Form'. The obtained data were analyzed according to the content analysis rules and the gender perceptions of preschool children and their parents towards occupations were interpreted. The main purpose of content analysis is to reach concepts and relationships that can explain the collected data. Content analysis is used to define the data and reveal the facts that may be hidden in the data (Yıldırım & Şimşek, 2008). The fact that three different age groups (36-48, 48-60, and 60-72 months) in the preschool period were discussed, and also the opinions of the parents were included, both how the gender stereotypes of the children with age and the gender perceptions of the children and their parents towards the professions were determined. It is the most basic and important feature that distinguishes this work from others in terms of its original value. It is thought that the study will give an idea to the educators and contribute to the literature by revealing in detail how the children's perceptions of gender roles towards professions, as well as the perceptions of their parents, who are known to convey their gender role perceptions to their children directly or indirectly.

*This study was supported by TÜBİTAK 2209-A University Students Research Projects Support Program within the scope of the project numbered 1919B012105490.


Keywords: Preschool period, social perception of gender, occupation, parent